Lammert's Weblog

De ervaring leert, dat vaak teveel wordt meegenomen op reis. Eigen inzicht en ervaring is belangrijk maar daaraan zou ik toch de volgende opmerkingen willen toevoegen.

1. Het meenemen van een koffer met harde schaal (zoals een samsonite) is zeer onhandig. De kans is groot dat we met een Mercedes sprinter busje vervoerd worden van Almaty naar Zhabagly. Het is moeilijk voor te stellen hoe dan ook nog zo’n 15 grote koffers mee zouden moeten. Er is daarom het sterke advies om de bagage mee te nemen in één of twee zachte reistassen die zonodig onder de stoelen kunnen worden geschoven en zo niet al teveel ruimte innemen.
2. Een koffer of reistas op wieltjes heeft weinig waarde in Kazachstan, alleen op Schiphol kan het handig zijn. Een ieder moet voor zichzelf de afweging maken of de ca. 2,5 kilo extra die met wieltjes, handvat en bodemplaat toch al gauw gemoeid gaat opweegt tegen het beperkte voordeel op Schiphol.
3. Neem voldoende medicijnen mee indien die gebruikt worden voor een (chronische) aandoening. Het advies is minimaal 3 keer zoveel als normaal benodigd zou zijn, waarvan de helft wordt bewaard in de handbagage en de andere helft in de koffer. Op die manier is er bij verlies van een deel van de bagage altijd nog een reservevoorraad voorhanden van anderhalf keer de benodigde hoeveelheid. Het genoemde extra is voor bijvoorbeeld vertraging van de terugvlucht, maar ook indien bij maagklachten een net ingenomen medicijn door overgeven er weer uit komt.
4. Er is geen medische controle bij binnenkomst op het vliegveld van Almaty, maar afhankelijk van de individuele situatie kan het zinvol zijn een medische verklaring in de Engelse taal bij de huisarts te vragen waarop hij vermeldt welke medicijnen worden meegenomen tegen welke kwaal. Het vermelden van de latijnse naam van de medicijnen is gewenst omdat merknamen in Kazachtstan vaak anders zijn. Bij een besmettelijke ziekte is het beter niet zo’n verklaring aan de douane te tonen en de medicijnen onopvallend te vervoeren omdat anders misschien de binnenkomst in Kazachstan bemoeilijkt wordt. Wel is zo’n verklaring handig bij onverhoopte ziekenhuisopname.
5. Neem een waterfles mee waar minimaal 2 liter in kan tijdens tochten in het natuurpark. De flesjes die in buitensportzaken te koop zijn van 0,7 liter zijn vaak wel modieus van kleur maar in het droge en warme Kazachstan volstrekt nutteloos. Zelf drink ik op een lange wandeldag vaak 3,5 tot 4,5 liter!
6. Neem voor de zekerheid hadex waterzuiveringsdruppels mee. Flessenwater is niet te koop (alleen met bubbels) en voor gewoon water is men aangewezen op het water uit de bergriviertjes. Hoewel mijn eigen ervaring is dat dit goed drinkbaar is kan het voor de toeristen die minder weerstand in dergelijke buitenlanden opgebouwd hebben toch zinvol zijn om het water eerst te zuiveren voor het te drinken. Hadex moet minimaal een kwartier inwerken voor het water gezuiverd is.
7. Neem voldoende fotorolletjes mee. Er zijn fotorolletjes in Kazachstan te koop, maar die zijn van zeer dubieuze kwaliteit. APS films heb ik in Kazachstan nog niet gezien. Voldoende is een ruim begrip. Reizigers naar verre streken nemen in het algemeen 1 rolletje van 36 opnamen per twee dagen mee. Bij de fanatieke fotograaf kan dat oplopen tot 2 rolletjes per dag. Dat komt voor een reis met 9 effectieve dagen in Kazachstan neer op 5 tot 18 rolletjes. Neem liever eentje teveel mee dan één te weinig. Niet zelden zie je de laatste dagen van een reis tussen de medereizigers een levendige ruilhandel opbloeien in fotorolletjes omdat mensen in het berekenen van het benodigde aantal rolletjes toch net iets te krap uitgekomen bleken te zijn.
8. Een paspoort is een belangrijk bezit in Kazachstan. Het verlies ervan kan tot grote problemen leiden. Bewaar het daarom zorgvuldig en maak thuis een kopie van de persoonspagina en het visum en neem die gescheiden van het paspoort mee om bij verlies van het origineel de aanvraag van een noodpaspoort bij de ambassade en een vervangend visum gemakkelijker te maken. Een noodpaspoort moet in Almaty worden aangevraagd dus leidt zeker tot vertraging en misschien zelfs tot het missen van het huwelijk. Wees dus uiterst zorgvuldig met het paspoort.
9. Ook andere documenten zijn belangrijk zoals het reisverzekeringsbewijs en het ziektekostenverzekeringsbewijs. Neem ook het telefoonnummer mee van de reis- en ziektekostenverzekeringsmaatschappij.
10. Voor de wandelingen in het natuurpark zijn goed ingelopen wandelschoenen belangrijk.
11. Geld kan het beste in contanten meegenomen worden. De euro heeft een betere koers dan de dollar, onder andere door een anti-Amerikaans sentiment in het land. Enkele officiële zaken dienen toch in dollars betaald te worden dus het is veilig om ca. 100 US$ per persoon mee te nemen. De euro’s kunnen omgewisseld worden naar de lokale munteenheid tenge. Het avondeten in het hotel in Almaty dient zelf betaald te worden en komt op ca. 20 euro. Overnachting en eten in ons hotel of bij familie thuis is in principe gratis, maar ze zullen het zeer op prijs stellen indien bij tevredenheid dit aan het eind kenbaar gemaakt wordt door een gift naar keuze. Verwacht ongeveer 10 euro kwijt te zijn per dag in het natuurpark (15 euro wanneer een paard nodig is). Een taxi naar de nabij gelegen stadjes met markten is ca. 3 euro per rit. Prijzen voor andere excursies zijn mij nog niet bekend. Een veilige hoeveelheid geld om mee te nemen naast de 100 US$ lijkt mij 250 euro waar waarschijnlijk veel van mee terug genomen kan worden naar huis.
12. Zoals mijn broer het tijdens zijn reizen in de tachtiger jaren naar de Sovjet-Unie al formuleerde: “Met een rol WC-papier en een kaas kom je de hele wereld rond”. Dit waren dan ook de standaard attributen in zijn bagage. En nu is het nog even waar. Een rol WC-papier is zeer handig in de handbagage, wanneer in de buitenlucht de nood plotseling snel komt opzetten of de toiletten minder hygienisch blijken te zijn dan gedacht.
13. Ook voedsel waar je aan gewend bent is soms onontbeerlijk, bijvoorbeeld bij maag- en darmklachten of bij inspannende wandelingen. Zelf prefereer ik echter Liga fruitkicks boven een stuk kaas. Deze voedingsrijke staven hebben een neutrale smaak en geven in korte tijd veel energie om een dipje teboven te komen. Ook sultanas hebben dit effect. Vergeet dus niet een noodvoorraad hiervan mee te nemen wanneer de lokale omstandigheden je even teveel worden.

Een uitgebreide lijst die ik zelf gebruik voor zowel mijn privé als zakelijke buitenlandse trips kan hier gevonden worden.

Lammert

Wat is de netspanning?

De netspanning in Kazachstan is 220 Volt, net als in Nederland. Nederlandse stekkers met twee ronde polen passen in de stopcontacten. Randaarde kennen ze in Kazachstan niet.

Waarom vliegen we via Almaty?

De reis naar Zhabagly gaat per vliegtuig naar Almaty (het vroegere Alma-Ata) en vervolgens 600 kilometer per bus. Er is bewust voor gekozen om niet via het veel dichterbij liggende Tashkent in Uzbekistan te reizen omdat de grensovergang tussen Uzbekistan en Kazachstan lastig te passeren is. De bus mag hier niet de grens over waardoor er een bus in Uzbekistan, én een bus in Kazachstan geregeld zou moeten worden. Bovendien duren de formaliteiten niet zelden enkele uren waarbij je in de brandende zon buiten moet wachten totdat de hele procedure afgehandeld is. Bovendien zou bij reizen via Tashkent een extra double-entry visum voor Uzbekistan noodzakelijk zijn. Reizen via Almaty duurt daarom wel wat langer maar is veel eenvoudiger.

Hoe is het busvervoer in Kazachstan?

Er rijden in Kazachstan nog bussen rond uit het Sovjet tijdperk, maar veel van de tegenwoordige bussen zijn tweedehands gekocht in West Europa, met name Duitsland en Oostenrijk. De bus waar wij in vervoerd worden is afhankelijk van het aantal deelnemers een Mercedes Sprinter of een 45 persoons touringcar.

Moet ik mijn kleding aanpassen aan lokale normen?

Het land is niet fundamentalistisch in het geloof. Afgezien van bezoeken aan moskeeën is het dragen van een hoofddoek niet nodig. Wel moet je beseffen dat we op een achteraf gelegen deel op het platteland verblijven waar de vooruitgang niet zo snel gaat als in de steden. Je zou het deels kunnen vergelijken met de jaren vijftig in Nederland. Uit respect voor de bevolking is het daarom verstandig niet te veel ontbloot rond te lopen.

Wat zijn de gevaren in het natuurpark?

In het natuurpark komen een aantal diersoorten voor die mogelijk gevaarlijk zijn voor de mens. De beren zullen zich in de zomer in het algemeen niet laten zien. Zij komen pas naar de bevolkte delen wanneer voedsel schaars wordt en hun maag begint te rommelen aan het eind van de winter. Wel is het dragen van een lange broek absoluut noodzakelijk vanwege de teken en andere insecten en de gifslangen (adder- en groefkopaddersoorten) die in het park voorkomen. Er is een beperkt risico op rabies bij de honden die in de bergen de boerderij van mijn schoonouders bewaken. Deze honden jagen veelvuldig op vossen en wolven om het vee te beschermen en kunnen zo in contact komen met dit virus en het uiteindelijk overbrengen naar de mens. Lees verder de uitgebreide documentatie die bij boeking naar jouw huisadres toegestuurd is.

Is er verhoogd risico op de ziekte SARS?

We vliegen van Amsterdam via Frankfurt naar Almaty en terug. Almaty is niet een gebruikelijke tussenstop voor mensen die van Zuidoost Azië naar Europa reizen. Daardoor is de kans zeer klein dat we tussen Almaty en Frankfurt samen met mensen in het vliegtuig zullen zitten die recent (incubatietijd SARS ca. 10 dagen) in het met SARS besmette gebied zijn geweest. Die kans is theoretisch gezien op het traject Frankfurt-Amsterdam groter, maar als dat een reëel risico zou zijn is geen enkele Europeese vlucht meer veilig.

Lammert

Het huwelijk en de voor velen bijzondere omgeving zal een reden zijn om veel foto’s te maken. Bij het vervoeren van de filmrolletjes dient met een aantal zaken rekening gehouden te worden. De onderstaande aanbevelingen gelden voor zowel belichte, als onbelichte films.

1. Vervoer filmrolletjes nooit in de bagage die in het ruim van het vliegtuig gaat. De röntgenapparatuur die hier wordt gebruikt is vele malen sterker dan de apparatuur voor controle van handbagage dus de kans op kleurzweem is heel reëel. Bovendien wil check-in bagage nog wel eens zoek raken en het zou toch zonde zijn thuis te komen zonder foto’s?
2. Tot 11 september 2001 werd alle röntgenapparatuur voor het scannen van handbagage veilig geacht voor filmrolletjes. Sinds de aanslag op New York heeft men echter gaandeweg zwaardere apparatuur geïnstalleerd (ook op Schiphol) waardoor filmrolletjes in principe ook beschadigd zouden kunnen raken door ze in de handbagage mee te nemen.
3. Gebruik géén loden zak om de filmrolletjes in te vervoeren. De praktijk wijst uit dat zo’n zak niets helpt omdat men net zo lang het röntgenvermogen opschroeft tot het wel lukt te zien wat er in de zak zit. Daardoor krijgen de filmrolletjes dezelfde, of juist meer stralingsenergie te verwerken dan wanneer ze zonder beschermingszak worden vervoerd.
4. Officieel zeggen IATA regels dat röntgen gevoelig materiaal met de hand gecheckt moet worden. Op Schiphol zal dit na enig aandringen nog wel lukken maar in Kazachstan is er weinig kans. M.i. de beste manier om de rolletjes te vervoeren is bij kleine hoeveelheden in een heuptasje, of bij grotere hoeveelheden in de handbagage. Het effect van röntgenstraling op filmrolletjes moet ook niet overdreven worden. In de praktijk valt het wel mee en zal het alleen zichtbaar zijn voor een kritisch kijker die hooggevoelige (ISO 400 of hoger) diarolletjes meeneemt. Kleurafwijkingen bij foto’s worden in de ontwikkelcentrale in de meeste gevallen afdoende gecorrigeerd.
5. Laat de rolletjes nooit in de zon, of in een afgesloten bus liggen. De praktijk wijst uit dat warmte een veel desastreuzere invloed heeft op fimmateriaal dan röntgenstraling.

Keuze van films
Voor het natuurgebied is een kleurenfilm nodig die met name de groenkleuren natuurlijk weergeeft. Mijn voorkeur gaat hierbij zonder twijfel uit naar Fuji Superia Reala, ISO 100. Dit is een professionele film die niet in elke fotozaak te koop is. Een goede tweede is de algemeen verkrijgbare Fuji Superia die van ISO 100 t/m ISO 400 te koop is. Bij deze films is het groen wel iets blauwer en het contrast is harder waardoor de lucht vaak wit en de schaduwpartijen heel donker of zwart worden afgebeeld. Neem minimaal ISO 200 voor kleine camera’s zonder verwisselbare lens om bewegingsonscherpte te voorkomen.

Het fotograferen van het trouwfeest is een ander verhaal. De bestes films zijn waarschijnlijk de professionele films Fuji 160S NPS en Fuji 400 NPH. Deze films zijn geoptimaliseerd voor huidskleur en bovendien hebben ze een heel laag contrast waardoor bij een foto van het bruidspaar zowel de lichte trouwjurk als het donkere trouwpak nog met voldoende detail wordt weergegeven. Deze films worden door professionele fotografen vaak gebruikt voor bruidsreportages en geven het voor die reportages zo kenmerkende zachte effect. De hierboven genoemde Fuji Superia Reala zou ook gebruikt kunnen worden omdat ook hiervan het contrast vrij laag is.

De aangeraden diafilm voor het natuurpark en het huwelijk is Fuji Provia 100F en Provia 400 voor situaties met minder licht. Als alternatief kunnen de consumentenfilms Fuji Sensia 100 en Fuji Sensia 400 worden gebruikt waarbij de kleurweergave echter minder uniform is en vaak wat harder overkomt.

De Kodak Color Gold serie films wordt door veel mensen gebruikt maar wordt voor deze reis afgeraden. Deze films hebben de eigenschap dat ze kleuren extra versterken wat bijvoorbeeld wel goed werkt in steden, strandvakanties en dergelijke om een extra accent te geven maar met name bij natuur- en landschapsfotografie zorgt voor onnatuurlijke kleuren.

Bovenstaande adviezen voor (professionele) films gelden alleen, wanneer je ook op andere punten aandacht besteedt aan de verwerking van je fotomateriaal. Als je de afdrukken bijvoorbeeld bij de Hema of een andere 1-uurs service laat verzorgen zijn deze professionele films een verspilling omdat het ontwikkelen en afdrukken van professionele films speciale aandacht vergt en daardoor het resultaat juist slechter kan zijn dan met een consumentenfilm omdat de operator met die films ervaring heeft. Opsturen naar een grote ontwikkelcentrale is dan een must. Het is een goed idee wanneer je voor het eerst met een nieuw soort film op stap gaat om eerst in Nederland een rolletje voor proef vol te schieten om te kijken of het resultaat wel aan je wensen voldoet.

Veel mensen zijn ook bang voor korrel wanneer ze ISO 400 of nog gevoeliger films zouden nemen. Dat is voor moderne kwalitatief hoogwaardige films (dus niet het huismerk van de Hema of Dixons) ongegrond en berust op verhalen van 25 jaar of nog langer geleden. Onscherpte van foto’s ontstaat in 99% van de gevallen door beweging van de camera of te kleine scherptediepte. Een statief is de ideale remedie tegen onscherpe foto’s.

Wat niet te doen
Laat nooit de films ontwikkelen in Kazachstan. Hoewel je misschien staat te popelen om de resultaten van je fotografeeracties te zien betekent het ontwikkelen van je films in Kazachstan bijna een gegarandeerde beschadiging van je materiaal. Bewaar dus het geduld tot je weer thuis bent.

Lammert

Recentelijk is in Zhabagly het Nauryz feest gevierd. Dit Kazachse feest luidt het begin van de lente in. Hoewel het tijdens het feest ongebruikelijk koud was lieten de mensen zich niet uit het veld slaan. Hierbij enkele foto’s die ik per e-mail van Elmira kreeg opgestuurd. Mijn verwachting is dat dergelijke kostuums ook tijdens het huwelijk gedragen worden.

Lammert