Lammert's Weblog

Vandaag zouden mensen van de telefoonmaatschappij een nieuwe kabel leggen vanaf de telefooncentrale in het centrum van het dorp naar het huis van Elmira’s ouders. Helaas regent het, dus de Kazachse mensen klimmen dan zeker niet in palen, maar op de een of andere manier werkt het internet verkeer weer een beetje. Met horten en stoten haal ik op dit moment de bijna 1500 wachtende e-mailtjes op (de meesten reclame) en ik hoop aan het eind van de dag ook de stuk of tien interessante e-mailtjes binnen te hebben. Helaas moet ik mij eerst door de rijstebrijberg van reclameboodschappen voor Viagrapillen en dergelijke worstelen. Ik maak in ieder geval wel deze e-mail zover klaar dat zogauw de lijn weer een beetje werkt hij naar Nederland verzonden kan worden.

Enkele dagen geleden is ons huis uitgezet. Zowaar haaks met gebruikmaking van slechts een touwtje en een meetlint. Ons huis gaat zeker een uitzondering in het dorp worden. Vanochtend is de hoeveelheid buis voor de riolering berekend. Zo’n 60 meter is nodig om onze woning op het centrale net aan te sluiten. Deze buizen zullen we binnenkort in Shymkent gaan ophalen met de vrachtwagen, samen met de eerste tonnen cement. Gravers om de fundering uit te graven zijn ook voldoende te vinden. Ze melden zich massaal bij ons aan om voor 150 tenge per kuub (minder dan een euro) aan de slag te gaan. Alleen zit het weer nu door de regen wat tegen dus het graven gaat nog niet zo erg hard.

Tarzan, één van de trouwe waakhonden op de boerderij die de wolven en beren op een afstand moet houden.

Dat de radiotelefoon een handige uitvinding is om contact met de boerderij te onderhouden was mij inmiddels wel duidelijk geworden. Minstens 10 keer per dag wordt er onderling getelefoneerd, soms om door te geven dat er suiker op de markt gekocht moet worden, maar soms belt mamma ook om pappa de huid vol te schelden als hij weer eens tijdens het werk gedronken heeft. Van dat alles kan het hele huis meegenieten want het toestel in het dorp heeft alleen een hands-free stand dus alles wat er in de bergen gezegd wordt schalt het hele huis door. Deze ochtend belde Elmira’s moeder echter met minder goed nieuws. ’s Ochtends hadden ze de varkens in hun omheining gelokt maar de broer van Boris was er weer onmiddellijk vandoor gegaan, en wel met zo’n geweld dat de stroomdraad gebroken was. Dus of wij op korte termijn langs konden komen om de draad te repareren en de broer van Boris weer te zoeken.

Het leek erop, dat de varkens een behoorlijke leerschool moesten doorlopen om te wennen aan het idee van een omheining. Ook niet onlogisch voor varkens die een jaar of langer gewend waren om de berghellingen af te struinen naar paddestoelen en andere niet te versmaden lekkernijen. Vorig jaar was de minister-president van Kazachstan zelf op bezoek geweest in Zhabagly in een Kazachs hotel zo’n 600 meter van de boerderij. Hij had toen bij pappa persoonlijk zijn beklag gedaan waarom onze varkens nota bene het zwembad daar uit hadden gekozen om te drinken. Het valt te begrijpen dat dieren die op een dergelijk niveau dineren niet gemakkelijk terug tussen een paar draadjes te stoppen zijn.

Toch bleek er toen we voor de derde dag naar de boerderij gingen wel vooruitgang geboekt. Ondanks dat de omheining nu slap hing en de varkens er gemakkelijk overheen konden stappen bleven de meesten netjes op het middenterrein, kennelijk overtuigd van de werking van het schrikapparaat. We konden dus rustig de spanning afschakelen om met de herstelwerkzaamheden te beginnen, het aan elkaar knopen van de draad en het herplanten van een boom die volledig horizontaal was gegaan. Dat was snel gebeurd en ook de broer van Boris kwam in de loop van de middag weer terug. Toen hij voor de derde keer in de omheining werd geloodst was het voor hem wel duidelijk: geen uitbraakpogingen meer en voldoende afstand tot de lijnen houden. Sindsdien hebben we geen uitbraken meer gehad. De varkens lopen net als in Nederland nu netjes op hun eigen hectare en mamma – inmiddels volledig overtuigd van de werking – heeft ook al enkele koeien, twee paarden en de jonge kalfjes binnen het schrikhek gebracht. Het scheelt handen vol werk wanneer de dieren op één plek lopen en niet elke avond bij elkaar hoeven worden gezocht, dus het omheinde terrein zal waarschijnlijk op niet al te lange termijn uitgebreid worden. De echte proef komt nog, om te zien of ook vossen, wolven en beren voldoende ontzag voor de stroomlijnen hebben om buiten te blijven, want in tegenstelling tot in Nederland is het de bedoeling dat de omheining in twee richtingen werkt. Een van onze zeugen heeft een fiks aantal littekens op de rechter dij, het gevolg van een beer die haar enkele weken geleden probeerde haar te grijpen. Kennelijk dacht de beer na zijn winterslaap een gemakkelijke prooi te hebben aan ons speklapje maar dat mislukte en ze is nu een gelukkige mamma met kinderen.

Jonge biggetjes zijn altijd leuk om te zien, al vinden vele van huis uit islamitische Kazachen het eigenlijk maar onreine dieren.

De volgende dag zijn we wederom de bergen ingetogen. De varkens hadden inmiddels ontdekt dat ze het schrikdraad vrij eenvoudig met hun neus op konden tillen om er onderdoor te kruipen. Dat zou wel anders worden als het schrikdraadapparaat zou zijn aangesloten, maar dat zouden ze wel merken. Pappa bleef sceptisch over de werking dus toen wij in het begin van de middag eindelijk de 8000 Volt op de draden konden zetten wilde hij meteen wel even proberen of het wel werkte. Ik had bewust in Nederland één van de zwaarste apparaten uitgekozen dus ik wachtte rustig af. Toen pappa echter de draad aanraakte en van schrik bijna een meter achteruit sprong was het voor iedereen wel duidelijk: dit zou bij de dieren ook wel werken. Ruslan was direct zo onder de indruk van de werking dat hij niet meer hoefde te proberen.

Als echte dierenvrienden hebben we vervolgens de varkens met wat voer in hun nieuwe buitenverblijf gelokt om vervolgens het schouwspel gade te slaan. Twee dingen werden wel duidelijk. Varkens kunnen behoorlijk schreeuwen, maar ze kunnen nog veel harder lopen. Toen de broer van Boris (de grootste van het stel met minstens 160 kg) onder de draden door wilde kruipen schrok hij zo van de schok dat hij onder de lijn doorschoot en in sneltreinvaart richting het natuurreservaat rende. We konden na een minuut nog net een roze stipje ontwaren waar hij heen was gevlucht. Het resultaat met de andere varkens was soortgelijk. Maar na een aantal uitbraakacties begon een groepje van 13 varkens toch te beseffen dat het misschien wel veiliger was om binnen de witte lijntjes te blijven, net als bij voetbal. De scheidsrechter scheen nogal heftig op te treden tegen spelers die buitenspel wilden spelen. In de loop van de avond kwamen 6 van de 7 uitbrekers weer terug, de broer van Boris bleef echter weg, zelfs na een intensieve zoekactie van Elmira, Ruslan en Kole.

Er was op 22 april nog meer slecht nieuws te melden. Op enkele plekken komt op de berghellingen een kruid voor dat bij koeien in de pens voor hevige gasvorming zorgt. Dit kruid groeit alleen als er overdadige regenval is en vanaf juni is het gevaar geweken. Helaas bleek onze Wietske van dit kruid gegeten te hebben. Zelf kennelijk al bewust dat er wat ernstigs aan de hand was, kwam ze terugrennen naar de boerderij waar Elmira onmiddellijk de symptomen herkende. Het lichaam was helemaal opgezwollen en zo hard als een autoband en actie was geboden. Pappa, die dit al eerder bij de hand had gehad, stak onverschrokken met chirurgische precisie met zijn mes door de huid van Wietske heen de pens lek, maar net te laat. Het gas ontsnapte wel, maar Wietske lag inmiddels te stuiptrekken op de grond. Nog geen minuut daarna heeft onze Wietske het leven gelaten, snif snif snif. Elmira vertelde dat ze in het verleden al vaak een koe op deze manier hadden kunnen redden en dat het alleen heel vroeger (ver voor ze de boerderij in de bergen hadden gekocht) was voorgekomen dat een koe daadwerkelijk was overleden aan het eten van dit kruid. Jammer genoeg moest Wietske dus op de boerderij primeur hebben. Wietske is vervolgens direct gevild en aan een worstenfabriek verkocht voor 12000 Tenge, minder dan we er indertijd voor hebben betaald, maar in ieder geval nog geld terug. In Nederland moet elke koe die niet in het slachthuis sterft worden vernietigd en dat kost geld. Elmira en ik hebben in ieder geval besloten om van deze 12000 Tenge een nieuw kalf te kopen dat uiteraard de naam Wietske 2 krijgt.

Niet zo’n positieve dag dus, een koe minder en een varken dat zo geschrokken was van het schrikdraad dat hij misschien niet meer naar de boerderij terug zou keren. In niet al te vrolijke staat zijn we daarom ’s avonds terug naar Zhabagly gegaan. Gelukkig kwam daar ’s nachts om 12 uur over de radiotelefoon een positief bericht. De broer van Boris had eieren voor zijn geld gekozen en was op eigen houtje teruggekeerd naar de boerderij. Konden we toch nog een beetje opgelucht naar bed gaan.

Boris—onze fokbeer in de bergen—heeft er afgelopen winter geen gras over laten groeien. De zeugen beginnen achterelkaar te bevallen. Heel opvallend is, dat om en om een zeug van Elmira’s ouders, en een zeug van ons haar kroost ter wereld brengt. Onze zeugen zijn nog jong en bevallen voor de eerste keer, de andere zeugen gaan al een jaartje langer mee. Kennelijk heeft Boris er deze winter bewust voor gekozen om zowel een rijpe dame, als een maagdelijke meid te grazen te nemen. Afwisseling doet eten kennelijk.

De snelle aanwas van nieuwe varkens heeft de noodzaak om het schrikdraad te installeren alleen maar groter gemaakt. Ruslan heeft toen ik in Nederland zat al een veertigtal bomen geplant die als palen dienst zouden moeten doen. Jammer genoeg was bijna de helft scheef gewaaid door de hiervoor al beschreven alles verslindende storm. Dus toen we de 21e begonnen met het aanleggen van het schrikdraad was er nog wel wat werk te verzetten.

De organisatie was bijna Westers te noemen. Ruslan en de hulp Kole herplantten de bomen, terwijl mamma op het resterende stuk de palen vasthield die pappa met een 10 kg zware moker in de lemen grond probeerde te rammen. Met mijn accuboormachine heb ik vervolgens alle bomen en palen van isolatoren voorzien terwijl Elmira mij op de voet volgde met de stroomdraden. Omdat er in de stal nog 70 meter elektriciteitssnoer moest worden gelegd konden we helaas het werk niet afmaken, maar voldaan zijn we om een uur of elf naar Zhabagly teruggegaan.

Op het moment dat ik dit schrijf weet ik nog niet wanneer het verhaal gelezen wordt. Het telefoonsysteem in Zhabagly heeft al enkele weken kuren. Dwars door je eigen gesprek hoor je andere gesprekken, in-gesprekstonen en dergelijke. Voor een normaal telefoongesprek is dat niet zo erg, wel gezellig eigenlijk met z’n zovelen op één lijn, maar een computer kan van al die herrie weinig chocola meer van maken. E-mail werkt daarom niet meer en het kan nog wel even duren voor men het euvel gevonden en verholpen heeft. De plaatselijke hoteleigenaar (waar in juni gedoucht kon worden) heeft de reparateurs zo ongeveer door de telefoonlijn gesleurd omdat zijn toeristen ook geen e-mail meer konden verzenden en ontvangen maar tot nu toe zonder succes, dus het is maar afwachten of, en wanneer communicatie met Nederland straks weer werkt.

De reis ging uitermate voorspoedig met een aankomst in het nieuwe luchthaven gebouw. Door een sluis naar de paspoortcontrole en de bagage en zelfs een lift naar de lager gelegen verdieping. Geen formulierengedoe meer om het geld aan te geven en de grote bagage hoeft niet meer door de Röntgenscanner. Gelukkig heeft dit 200 miljoen kostende project hier en daar z’n Kazachse trekjes behouden met verfdruipers over het behang en dergelijke. De gezapige lokale cultuur heeft zich vermengd met het strakke westen zullen we maar zeggen.

Elmira heeft nu ook de goede busverbinding naar Zhabagly gevonden. Vanaf één van de centrale markten in Almaty vertrekken namelijk elke middag tussen 12 uur en half één een aantal bussen naar Shymkent met marktkooplui en handelswaar. Deze mensen kopen ’s ochtends spullen goedkoop in op de markt in Almaty om ze de volgende dag duur te verkopen op de markt 600 kilometer verderop. Deze kooplui zijn op de penning dus onderweg wordt slechts 1 keer 10 minuten gestopt om wat drinken en eten in te slaan zodat ik voor het eerst voor zonsondergang aankwam op het busstation zo’n 20 kilometer van Zhabagly aan de “snelweg”. Niet om half vier ’s nachts, het tot nu toe gebruikelijke moment.

In Zhabagly heb ik uiteraard direct gekeken hoeveel vloeibare stikstof er nog in de bak met sperma zat die enige tijd daarvoor na vele omzwervingen van Elmira langs douanekantoren was aangekomen. 17 centimeter, ruim voldoende om het sperma in diepgevroren toestand te houden tot de stikstof begin mei weer wordt aangevuld. Een zorg minder, het spul heeft het transport dus goed overleefd. Het in gebruik nemen van de inhoud kost echter nogal wat voorbereiding, eerst moeten alle stieren gecastreerd worden, anders weten we immers niet wie de biologische vader is van de nieuwgeboren kalfjes.

Gelukkig hoefde ik niet lang te wachten voor ik mijn kunsten kon vertonen. Na een paar dagen cursus schijn je hier in Kazachstan al de status van hoogleraar te krijgen, dus of ik niet even kon controleren of één van de koeien in de bergen misschien toevallig een paar maand zwanger was. Met dat dier wilde het namelijk niet lukken, terwijl er vroeger wel elk jaar een kalf uitkwam. Toen ik de staart optilde en wit etterig spul uit de schede zag druppen heb ik hen toch maar even gevraagd of dit dier toevallig niet een infectie van het voortplantingsapparaat had. Daar hadden ze zelf nog niet aan gedacht. Voor de zekerheid, en om mijn status veilig te stellen als runder-zwangerschaps-specialist, heb ik vervolgens onverschrokken een handschoen aangetrokken en de nietsvermoedende koe van achteren gevisiteerd, onder de verbaasde ogen van Elmira, haar moeder en de knecht die niet door hadden dat je om de baarmoederinhoud te voelen via het poepgat naar binnen moet. In ieder geval was er bij deze koe weinig aan jong kroost te bespeuren, dus misschien in het heel vroege stadium, maar waarschijnlijk helemaal niet. In Nederland zou een dergelijk geval afgevoerd worden naar het slachthuis schat ik in. Nou geldt dat laatste volgens mij voor ongeveer 95% van de veestapel in de bergen. Want naast het insemineren heb ik inmiddels ook een redelijke hoeveelheid kennis om het exterieur van vee in te schatten (naar Nederlandse maatstaven welteverstaan), zoals lichaamsbouw, kwaliteit van het beenderwerk en uierkwaliteit. Ik heb een beoordelingskaart met allemaal voorbeeldfoto’s van goede en slechte runderen waarmee Elmira en ik binnenkort de bergen in gaan om elk dier afzonderlijk te beoordelen zodat zij er ook kijk op krijgt wat wel en niet van belang is, maar ik vrees voor de uitkomst.

Ik heb nu ook voor het eerst één van de beruchte Baykonur stormen meegemaakt. Sinds op Baykonur namelijk raketten worden gelanceerd schijnt het weer in de regio grotendeels veranderd te zijn. Plotseling steken rukwinden op die met alles verslindende kracht zich een weg banen over het kale steppelandschap. Op 18 april was het zover. ’s Ochtends was er niets aan de hand, windstil, maar 5 minuten later stormde het met minimaal windkracht acht of negen, alles van enige omvang met zich meesleurend. Ik had Elmira de dag ervoor verteld dat onze André Kuipers vanaf Baykonur gelanceerd zou worden dus dit moest de oorzaak zijn. De storm heeft een dag aangehouden en is uiteindelijk gaan liggen.

Toen de storm bedaard was kwam op de televisie het heugelijke nieuws dat een raket was gelanceerd met drie astronauten aan boord, waaronder onze André. Alleen één klein probleempje, de lancering was 24 uur na de storm. Sinds de lancering is het hier opvallend windstil in Zhabagly dus ik denk dat ik hier een klein fabeltje ontraadseld heb. Er kan veel, maar het lijkt mij vrij onwaarschijnlijk dat een storm ontstaat voordat een raket gelanceerd wordt. Bovendien is de hoeveelheid energie die bij een raketlancering ook weer niet zo groot dat, dat een storm op 700 kilometer afstand kan veroorzaken. Ik heb al eens geopperd dat het misschien toch het gevolg zou kunnen zijn van het snel opdrogende Aral-meer even ten westen van Baykonur maar daarvoor is men Oost-Indisch doof. Het is politiek kennelijk niet verantwoord te praten over een natuurramp die veroorzaakt is om miljoenen Oezbeken niet te laten verdorren in de woestijn; en de schuld wordt liever in de schoenen van de Russen geschoven die sinds tien jaar de lanceerbasis huren. Gek is ook dat de stormen pas de laatste 10 jaren worden waargenomen terwijl er hier al sinds 1957 een actief ruimtevaartprogramma is.

Het huis op ons bouwterrein is sinds enkele dagen ontruimd. Het schamele huisraad is met de bewoners naar een leegstaand huis in de buurt getrokken. De mensen waarvan we het huis gekocht hebben, hebben eerst een paard, koe en kalf gekocht en als die slachtrijp zijn willen ze een ander huis kopen. Tot die tijd wonen ze in een huis bij iemand anders op het erf. De kinderen en hun ezels hebben duidelijk heimwee want die zijn nog veelvuldig op ons terrein te vinden. Een goede test straks voor ons schrikapparaat 🙂 We zijn precies 5 minuten in het huis geweest. Daarna zijn we door de stank er maar weer vrij snel uitgetrokken. Het lijkt of er sinds de bouw in 1910 (jawel, voor de Russische revolutie!) weinig is schoongemaakt en gelucht. Dat wordt straks in ieder geval anders want Elmira en ik zijn vanavond al bezig geweest om alle plastic flessen, snoeppapiertjes en andere rommel uit de tuin te vissen. Daar zijn we zeker nog een paar dagen mee bezig want een terrein van 40 bij 80 meter dat door 2 mensen, 5 kinderen, een aantal ezels en een koe jarenlang vervuild is heb je niet een-twee-drie weer schoon.

Elmira heeft er in haar organisatie geen gras over laten groeien en eergisteren is een vrachtwagenlading vol hout aangekomen. 20 kuub hout dat oorspronkelijk bedoeld was voor de vloeren, ramen en deuren van het hotel maar nu goed van pas komt bij de bouw van ons huis. Met vloerdelen van 5 centimeter dik zal de vloer niet snel onder mijn gewicht veren denk ik. Het hout is volgens oud Kazachstaanse traditie gelost. Eerst alle planken met veel lawaai uit de vrachtwagen flikkeren en vervolgens ze met veel handkracht weer opstapelen. Ze liggen nu echter netjes op een paar balken en met klosjes hout ertussen te wachten tot ze worden ingezet in ons huis. Een kleedje erover tegen te felle zonneschijn.

Gisteren hebben we met de hoofdbouwvakker ons plan doorgesproken. Eerst moet de waterleiding en riolering tot naast het huis worden aangelegd en de sleuven voor de fundering uitgegraven. De fundering wordt van gewapend beton van 45 centimeter breed en wapening van 16 en 20 mm. De muren worden anderhalf steens (totaal 40 centimeter) met elke zes steenlagen een wapeningslaag van gaas. Zo kunnen we een aardbeving tenminste doorstaan.

Ruslan zijn we aan het opvoeden om zelfstandig geld te gaan verdienen. Tot nu toe moet hij steeds met pappa mee als die met de bulldozer weer een of ander afbraakklusje heeft, maar daar verdient hij niets mee. We hebben hem nu 600 Tenge per dag geboden (3,5 euro) om voor ons met de vrachtwagen cement, zand en grind te halen en dergelijke. Een gigantisch loon in deze omgeving. Ik ben benieuwd wat dit voor uitwerking in de familie heeft, pappa denkt dat hij onbeperkt over de onbezoldigde werkkracht van zijn nu 20 jarige zoon kan beschikken, maar Ruslan heeft tijdens oud en nieuw al laten weten dat het in 2004 afgelopen is met het werken en er niets voor terugkrijgen. Wij geven hem nu een klein steuntje in de rug. De strijd van kapitalisme versus communisme die, behalve in Noord Korea, tot nu toe in alle gevallen gewonnen is door het kapitalisme.

De desastreuze gevolgen van het niet vooruit denken van het communisme blijkt ook wel weer uit de waterleiding naar de voormalige kippenslachterij. Zoals mogelijk bekend is pappa sinds eind vorig jaar in opdracht van de gemeente bezig de waterleiding naar de failliet gegane kippenslachterij uit de bodem te trekken. De buizen worden vervolgens door de gemeente verkocht in Shymkent. Ik heb mij toen al eens afgevraagd of het niet gek was om de waterleiding naar zo’n groot complex te slopen, maar mij was verteld dat de waterleiding niet nodig was, de nieuwe eigenaren (Koreanen) zouden zelf een bronwaterput slaan om in hun water te voorzien.

Nu, nauwelijks enkele maanden later, blijkt het oppompen van het grondwater van 170 meter diepte toch niet zo gemakkelijk als gedacht en de kippenslachterij (nu struisvogelfokkerij in wording) die midden in het vrije veld staat zit nu volledig zonder water. Dus, binnenkort wordt er een volledig nieuwe waterleiding aangelegd om de slachterij net als vroeger weer op het centrale net aan te sluiten. Dus, ben ik nu gek of zijn zij het? Geen idee. In ieder geval zijn ze goed in het niet vooruit kunnen denken.

Je eigen kippen houden heeft zo zijn voordelen. Zolang je ze voert ben je voorzien van een dagelijks aangevulde voorraad eiwitrijk voedsel. Al is het soms wel eens wat meer dan je wenst.