Hallo Vlaklanders,
De dagen van de terugkeer naar Nederland kunnen worden afgeteld. Nog een paar dagen en dan landt mijn vliegtuig op Schiphol. Jammer, want Elmira en ik hadden best nog wat langer bij elkaar willen blijven. Hopelijk bereikt deze e-mail voor ik zelf weer thuis ben. De telefoon werkt al vier dagen niet sinds bij andere mensen in het dorp een telefoonaansluiting is aangelegd en de man die normaal de telefoonleidingen repareert is spoorloos: hij zal het wel te koud vinden om boven in de telefoonpalen te klimmen. Het verhaal gaat nu dat hij morgen weer aanwezig is, maar in dit land heb ik al vaker het woord “morgen†gehoord.
De winter hier in Kazachstan valt tot nu toe alleszins mee en is niet veel erger dan in Nederland. De afgelopen week was het een aantal graden boven nul en alle sneeuw is weggedooid. De sneeuwruim foto die ik heb bijgevoegd is van een week geleden. Hier aan de zuidrand van Kazachstan tegen de bergen is het klimaat duidelijk milder dan in het noorden van het land. De weerberichten laten daar bijna constant temperaturen van -15 overdag en -27 ’s nachts zien. Als Elmira daar had gewoond hadden we waarschijnlijk nu al wel besloten in Nederland te gaan wonen.
[…]
Gisteren zijn we naar Shymkent geweest om een auto te zoeken. Er zijn drie opties. Eén optie is, dat ik mijn Nederlandse auto naar Kazachstan laat brengen. Niet ver van Zhabagly zit namelijk een kennis van pappa die periodiek met een vrachtauto vanuit Duitsland auto’s naar Kazachstan brengt. De tweede optie is, dat we op de automarkt in Shymkent een reeds geïmporteerde Westerse auto kopen en de derde optie is dat we een nieuwe Russische auto kopen (Lada, Wolga of Oeazik).
De eerste optie is de goedkoopste, maar wel lastig. In Kazachstan rijden nauwelijks Ford’s rond, dus het zal zoeken worden naar onderdelen als er wat gerepareerd moet worden. Bovendien zijn hier nauwelijks onderdelen voor dieselmotoren te krijgen. Praktisch alle auto’s rijden hier op benzine. De dichtstbijzijnde pomp waar goede diesel te koop is, is zo’n 100 kilometer hier vandaan. De diesel die ze bij de normale pompen verkopen is alleen geschikt voor tractoren en vrachtwagens want de kleinere brandstoffilters en verstuivers van personenwagens verstoppen heel snel als deze dieselbrandstof gebruikt wordt; dat was een praktische tip van de winkeleigenaar hier die zelf als enige in het dorp al een aantal jaren in een diesel personenauto rijdt. Elke week 200 kilometer moeten rijden om te tanken is wel wat onhandig.
Westerse auto’s worden op de autobazaar te kust en te keur aangeboden en het zijn praktisch allemaal Audi’s of Mercedesen variërend in prijs van zo’n 2000 tot 7000 euro. De onderhoudsstaat van die auto’s is echter een gok want de jongsten zijn toch altijd nog zo’n 15 jaar oud en nieuwe onderdelen voor deze merken worden in de regio Shymkent niet verkocht; alleen onderdelen die van nog oudere exemplaren zijn afgesloopt zijn hier te koop. Voor je het weet heb je een exemplaar gekocht waarvan de remblokken volledig versleten zijn en je bij de eerste de beste kruising rechtuit gaat in plaats van de bocht om.
Daarom hebben Elmira, Ruslan en ik ook verschillende autosalons bezocht op zoek naar een geschikte nieuwe auto. Een aantal modellen valt sowieso af. In de moderne modellen Lada’s is voor mij veel te weinig hoofdruimte en in de oude Lada’s te weinig beenruimte. Gezien de gesteldheid van de weg en omdat we straks ook met onze auto de bergen in willen kwamen we daarom uit op een terreinauto: een Oeazik of een Lada Niva. Oeaziks van het model van de auto van pappa worden nog steeds gemaakt en kosten nieuw niet eens zo heel veel, vanaf 4000 euro, daar koop je in Nederland zeker geen nieuwe zware terreinwagen voor. Waarom die prijs zo laag was bleek wel toen ik achter het stuur stapte. De beenruimte was weliswaar voldoende en veel meer dan in het oude model, maar ze hadden de deur op dezelfde plaats laten zitten als bij de oude interieurindeling. Het was dus een soort van acrobatische toer om achter het stuur te klimmen. Daar bleek ook ergonomisch het nodige mis. Zo zat de snelheidsmeter achter het stuur verstopt, volledig onzichtbaar vanuit een normale positie. Het leek wel duidelijk dat de ontwerpers van deze auto zich uitsluitend interesseerden voor metaal en niet hadden nagedacht over de bestuurder die in dat stuk blik moet zitten. Dat de fabriek weinig vertrouwen had in haar eigen kunnen bleek ook uit de garantietermijn. 6 maanden, terwijl in Nederland geen auto meer wordt verkocht waarop niet minimaal 2 of 3 jaar garantie wordt gegeven.
Binnen bij dezelfde dealer stond ook een Lada Niva. Voor wie niet weet wat dat voor auto is heb ik een foto bijgevoegd die van een Nederlandse website heb afgeplukt, vandaar het Nederlandse kenteken. In Nederland kost deze auto nieuw 12000 euro, in Kazachstan gaat hij door het gebrek aan BTW en BPM en de sterke euro van de hand voor 5150 euro voor het instap model en 5500 euro voor het model inclusief koeienvanger, schijnwerpers, lichtmetalen velgen, blitse treeplank en radio-CD speler. En dat met 2 jaar garantie.
Het comfort binnen bleek alleszins acceptabel. Er was achter het stuur ruimschoots beenruimte en zelfs met de stoel in de achterste stand kon iemand van normaal formaat nog achter mij op de achterbank zitten. Dat is bij mijn Ford in Nederland wel anders. De snelheidsmeters en andere zaken zaten op een logische plaats en boven mijn hoofd was nog zeker zo’n 10 centimeter vrij. Noodzakelijk om op de hobbelige wegen niet periodiek tegen het dak te stuiteren. Bovendien was de 4×4 stand (alle vier wielen aangedreven voor slecht terrein) volledig vanaf de bestuurdersstoel met pookjes te sturen terwijl bij de Oeazik dit via een stelbout in de voorwielen moet worden gedaan (zie bijgaande foto van pappa die in de modder de 4×4 stand inschakelt terwijl Nicole meewarig toekijkt, toen we in juni één nacht in de bergen geslapen hebben).
Gezien bovenstaande hebben Elmira en ik daarom voorlopig maar besloten dat een nieuwe Lada Niva de beste optie is waar we in Kazachstan de komende tijd mee vooruit kunnen. Het enige nadeel dat we hebben kunnen ontdekken is het ontbreken van stuurbekrachtiging dus ik zal bij het terreinrijden wel spierballen krijgen denk ik. Als we er eentje kopen wordt het een witte. De andere kleuren waren niet echt aantrekkelijk en bovendien is wit het koelst in de zomer wanneer de zon onbarmhartig schijnt. Airconditioning is helaas niet als optie leverbaar…
Het kenteken is nog een apart verhaal. In Nederland mag iedereen met een rijbewijs in elke auto rijden, in Kazachstan niet. Bij elke auto is een document met de namen van de bestuurders die bevoegd zijn in die auto rond te rijden. Dat document moet worden voorzien van stempels op gemeentelijk, en provinciaal niveau. Wanneer ik een auto zou kopen (of mijn oude auto van Kazachstaans kenteken wordt voorzien) dan krijgt de auto een gele nummerplaat, dat aangeeft dat de auto een buitenlandse eigenaar heeft. Het is dan absoluut verboden dat een Kazach achter het stuur kruipt. Elmira zou er dan, ondanks haar geldige rijbewijs niet in mogen rijden. Wanneer we een auto kopen die op Elmira’s naam komt te staan dan krijgt de auto een wit kenteken en mag ik er wel in rijden, mits mijn naam natuurlijk op de lijst staat van bevoegde chauffeurs.
Ook op het punt van beschaving zijn we hier weer een beetje verder. Ik heb in het kippenhok licht gemonteerd waardoor de kippen spontaan eieren zijn gaan leggen. Het record ligt nu op 8 eieren op één dag, vandaag waren er zeven, maar de dag is nog niet om dus misschien wordt het record nog gebroken. De plaatselijke winkeleigenaar heeft al aangekondigd dat wanneer de stroom eieren groot genoeg is hij ze wel wil afnemen. Dan brengen de kippen die Elmira afgelopen herfst gekocht heeft toch nog hun geld op, want als vleeskip zijn ze niet echt geschikt, ze wegen nauwelijks meer dan een kilo.
Aan de draadjes die in juni buiten nog in het stopcontact werden gestoken heb ik een stekker bevestigd. Daardoor hoeft er nu niet steeds met het snoer geschud te worden wanneer het licht in het kolenhok of kippenhok uitvalt. Een grote investering, 25 Tenge oftewel omgerekend 14 eurocent.
Door de matige watertoevoer in de winter vanuit de bergen was de heetwatervoorziening vanuit de boiler niet meer optimaal. Douchen was daardoor niet meer mogelijk en alleen baden in de badkuip of in de sauna was nog een optie. Ik heb daarom nog eens nauwkeurig het schema van de boiler bestudeerd en een terugslagklep verwijderd die alleen noodzakelijk is in gebieden met een hele hoge waterdruk, met als resultaat dat ik enkele uren geleden weer lekker kon spetteren onder een heerlijk warme straal water. Wel is de boiler wat klein voor een normaal gezin. De 80 liter is absoluut niet voldoende wanneer Elmira en ik een Westerse levensstijl willen aanhouden met warm water in de keuken, doucheruimte en sauna. Daarom zal in ons toekomstige huis waarschijnlijk een 200 liter exemplaar komen die als voordeel heeft dat het verwarmingselement ook veel groter is en het water sneller warm is.
Vanmiddag zijn Elmira en ik op stap geweest om een huis te kopen. Helaas was het huis dat we op het oog hadden (met 3 hectare grond) gisteren verkocht aan de schoonouders van Elmira’s vriendin Assil (de vriendin met de gouden tanden en de ruzies thuis). Niet getreurd want er staan in Zhabagly minstens 25 huizen te koop. Daarom hebben we direct maar een paar andere plekken bezocht. Schuin tegenover het huis van Elmira’s ouders staat een terrein van ca. 1 hectare te koop met daarop twee huizen. Totale vraagprijs inclusief huizen 2500 dollar. Toen we het beste van de twee huizen van binnen bekeken moesten we toch even slikken. De fundering was verzakt, de vloeren hingen zeker 10 centimeter uit het lood. Dat zou volledig afbreken en opnieuw opbouwen van het huis betekenen. Het andere huis was zo slecht dat we voor onze eigen veiligheid maar niet binnen hebben gekeken.
Naast dit terrein was echter nog een terrein van ongeveer 1 hectare waarvan Elmira gehoord had dat het te koop was. Er stond nog een oud huis, een stal en een fundering waar ooit een nieuw huis op had moeten worden gebouwd maar de eigenaresse had nu een huis even verderop gekocht. Elmira had gehoord dat dit terrein 60.000 Tenge moest kosten (omgerekend 350 euro). Toen we de eigenaresse gingen vragen was zij verbaasd. Ze hadden het terrein niet in de verkoop, maar er had ooit eens iemand 60.000 Tenge geboden voor de bomen die er op stonden (hout is duur zoals ik hiervoor al vertelde). Zelf stond ze niet onwelwillend tegenover de verkoop, maar haar man werkte op de raketlanceerinstallatie Baykonur en kwam pas 17 januari terug. Of we dan weer wilden komen, zelf dacht ze aan 90.000 Tenge (500 euro) voor het terrein inclusief de bomen, huisje, stal en nieuwe fundering. Elmira en ik hebben dus nog even de tijd om na te denken of dat terrein een goede plek is. In ieder geval voldoet het aan al onze eisen: waterleiding en gas aanwezig, liggend aan de centrale asfaltweg van Zhabagly aan de kant waar zelfs krachtstroom is, (aan de wegzijde van het vorige huis dat we op het oog hadden was alleen 220 Volt), een omheind terrein van ongeveer 1 hectare met stal en (vervallen) huisje en fundering voor de bouw van een nieuw huis. Bovendien was het er door de bomen praktisch windstil en ’s zomers enigszins beschut zodat onze varkens niet constant in de brandende zon zouden hoeven liggen.
Goede bouwvakkers hebben we inmiddels ook gevonden; ze bestaan in Kazachstan! Het hotelletje in het dorp waar in juni voor twee dollar gedoucht kon worden is indertijd gebouwd door een paar baptisten: door Amerikanen bekeerde Russen die in Duitsland de kunst van het bouwvakken hadden geleerd (waarschijnlijk bij het bouwen van kerken daar). Zij waren enkele jaren geleden naar Rusland vertrokken maar door het gebrek aan werk daar waren ze deze herfst weer teruggekeerd naar Kazachstan. Ze waren nu bezig met de verbouw van een aantal kamers in het hotel en Elmira en ik hebben daarvan gebruik gemaakt om hun bouwkunsten te bewonderen. Zelfs de nodige Nederlandse bouwvakkers kunnen daar nog een puntje aan zuigen. De muren waren volledig vlak, leidingwerk netjes in de muren weggewerkt en de tegels hadden ze op de muurhoeken zelfs schuin geslepen om daar een nauwkeurige voeg te krijgen. Voor ons hebben ze een keurig lijstje gemaakt van wat bouw of verbouw van een huis en stal zou gaan kosten (loon per kuub beton, vierkante meter stukadoorwerk etc) en dat ligt ongeveer twee keer zo hoog als de bouwvakkers die het toilet bij pappa en mamma gebouwd hebben maar de kwaliteit is dan ook zeker 10 keer beter, ze hebben zelfs hun eigen betonmolen, een apparaat waarvan ik recentelijk nog dacht dat het in Kazachstan niet bestond. En omdat bouwmateriaal altijd nog de grootste kostenpost is hier in Kazachstan komt het bouwen door deze bouwvakkers hooguit 20% duurder uit dan bij de vorige kneuzen en er is geen ergernis achteraf. Eén van de weinige keren dat missionarissen in den vreemde goed werk verricht hebben volgens mij.
Kortom, de ontwikkelingen staan hier niet stil, maar er is nog niets definitief besloten over hoe onze toekomst er precies uit gaat zien.
Groeten van Lammert en Elmira
Dit bericht heb ik op 16 januari 2004 aan mijn familie gestuurd. Sommige stukken met een persoonlijke tint zijn verwijderd i.v.m. publicatie op internet.
