Leven in twee werelden geeft soms een zeer interessante kijk op de wereldproblematiek. Vandaag hing ik met mijn vrouw Elmira in Kazachstan aan de telefoon en bespraken we het wereldnieuws—zoals het slechte weer in Europa, een nieuwe zeebeving in de Indische Oceaan en dergelijke. Nieuws dat allemaal via de Russische satellietzenders bij haar de huiskamer binnenstroomt.
Terloops vroeg ik haar of ze ook had meegekregen dat in Oekraïne een nieuwe president was gekozen. Het bleek dat geen enkele Russische televisiezender daar in de afgelopen tijd enige aandacht aan had besteed en ze vroeg mij wie nu de nieuwe president geworden was. Toen ik zei dat dat Joesjtsjenko zei ze: “Dat is toch die man waar het Oekraïnse volk zo tegen is?” Het blijkt, dat—waar wij alleen de oranje demonstraties in Kiev hebben gezien—de Russische zenders vooral aandacht hebben besteed aan de opstanden van de mijnwerkers.
Wie heeft nu gelijk, wat is de ultieme waarheid? Waar is propaganda gevoerd? Het klopt, dat de Westerse media nauwelijks tot geen aandacht hebben besteed aan wat er in de mijnstreek gebeurd is, ondanks dat het hier gaat om een significant deel van de bevolking. Bovendien een deel bevolking die bij een wijziging van de economische structuur van het land harde klappen zal krijgen. Mijngebieden kennen van oudsher een zeer eenzijdige lokale economie. Het sluiten van de mijnen zorgt ongetwijfeld voor grote armoede bij honderdduizenden mensen in die gebieden. Effecten die hier in West Europa ook zichtbaar zijn geweest bij het sluiten van de mijnen in Limburg, Wallonië en Engeland. De wat oudere generatie zal zich ongetwijfeld de verbeten strijd herinneren met maandenlange stakingen in de Britse mijnstreken toen daar sluitingen werden aangekondigd. In Wallonië draait de ecnomie slechter dan in Vlaanderen.
We moeten ons afvragen, of de geleidelijke economische groei die een groot deel van Oekraïense bevolking zal merken na de toenadering tot Europa zal opwegen tegen de enorme terugval die de mensen die de economie de afgelopen jaren deels staande hebben gehouden zullen merken als de mijnen worden gesloten. Naar mijn mening had de Westers media hier meer aandacht aan moeten besteden.
Wat is waarheid en wat is propaganda? Het is mijn mening dat de Westerse media zich in het geval van Oekraïne zich evenveel met propaganda heeft ingelaten als de Russische. Het systematisch de ogen sluiten voor één deel van het probleem is verwerpelijk, zeker voor hen die na de moord op Theo van Gogh zo hoog van de toren geblazen hebben over journalistieke vrijheid. Die vrijheid is allang ingedamd, niet door acties van radicale moslims, maar door de ingeslepen gedachte dat wij hier in het Westen beter zijn en het beter doen dan de rest, en daardoor ook onze omgeving op die manier moeten beoordelen.
We geven te gemakkelijk het voordeel van de twijfel aan hen die gelijk denken als wij, en vergeten die andere mensen, waarmee we ons misschien minder kunnen associëren, maar die daarom zeker niet minder zijn.
Lammert
Vandaag voor de telefoon weer een lang gesprek met Elmira gehad. Wanneer je zo ver van elkaar vandaan bent lijkt het wel of je meer met elkaar communiceert dan wanneer je op elkaars lip zit. Gelukkig dat het Russisch mij nu vrij goed af gaat, woordenboeken en vertaalprogramma’s op de computer werken zo moeilijk via de telefoon. We zijn aan het aftellen tot mijn terugkeer. Een beetje afhankelijk van mijn werk hier, beschikbaarheid van een voordelig ticket etc. zal het nog een week of drie duren voor we weer bij elkaar zijn. Toch wel een nadeel die grote afstand dat je niet eventjes voor een weekendje heen en weer komt.
De toestand in Zhabagly is stabiel. Er ligt al dagen een pak sneeuw van dertig centimeter. Elmira’s tante uit Rostov is nu een week op bezoek. Komende zondag vertrekt ze weer met de trein, samen met baboeska, haar moeder. Het treinbiljet voor de terugreis is gekocht, dus baboeska is de koning te rijk. Ze loopt bijna als twee componenten lijm achter haar dochter aan om er maar voor te zorgen dat ze niet per ongeluk vergeten wordt.
Voor Elmira heb ik ook weer een doos klaar gemaakt met spullen die ze per post toegestuurd krijgt. Niet alles valt elke keer in 20 kg bagage te stoppen en zaken van niet al te veel waarde die toch die kant op moeten verstuur ik daarom periodiek per post. De post is betrouwbaar, alle pakketten en brieven zijn tot nu toe aangekomen, vaak al binnen 10 dagen en je kunt de pakketten ophalen bij het lokale postkantoor. Dit in tegenstelling tot UPS en DHL die wel zeggen dat ze in Kazachstan bezorgen, maar waar je het in de praktijk toch gewoon vanaf het vliegveld in Almaty moet afhalen.
Ja, en wat gaat er nu in zo’n doos. Een bloemlezing van wat er zoal in deze doos zit:
- Een elektrische deken
- Twee zakken honingdrop op speciaal verzoek van Elmira!
- Een 25 tal potjes specerijen om het eten te kruiden naar Nederlandse normen
- Enkele boeken
- Kleren
Het zijn praktisch allemaal dingen die in Nederland normaal zijn, maar in Kazachstan niet te koop of ontzettend duur. Probeer er maar eens kleren in mijn maat te vinden in Kazachstan. Ik stuur daarom het liefst oudere kleren vooruit per post. Mocht de post zoek raken is er geen man overboord. De belangrijkere of duurdere spullen gaan in mijn koffer per vliegtuig mee. Kleren wegen al gauw een aantal kilogrammen en 20 kilo is zo vol.
De eerste foto’s van mijn jonge jaren in de schoolbanken staan op het net, inclusief namenlijst voor zover ik mij die nog kon herinneren. Het zal denk ik niet lang duren voor de andere schoolfoto’s er ook opkomen. Maar er zit dit weekend ook een hoop normaal werk aan te komen dus misschien dat het voorlopig ook wel blijft liggen. Vooruit kijken naar de toekomst gaat mij altijd wat lastig af. Als dat niet zo was zat ik nu waarschijnlijk in de aandelenhandel 🙂
Na spitwerk ben ik er wel achtergekomen dat de pagina-indeling zoals Jan Marijnissen die heeft op zijn weblog een min of meer standaard feature is van WordPress. Ik heb hem geprobeerd maar hij bevalt nog niet helemaal in combinatie met de bestandsbenaming die ik gebruik. Een kwestie van nog hier en daar wat aanpassen maar de basisgedachte was al geïmplementeerd. Dat scheelt dus het nodige werk.
Economieën die lang in de verdrukking hebben gezeten kennen vaak een bijna ongekende groei zodra de belemmeringen voor die groei zijn verdwenen. Dit is een proces dat we in veel voormalige communistische landen zien. Na de “overname” van de Oost Duitsland door zijn bijna gelijknamige westerbuur zijn er grote hoeveelheden technologie in deze markt gestopt. Oude telefoonlijnen werden vervangen door de nieuwste digitale techniek. Bedrijven konden zelfs niet meer kiezen of ze bij een nieuwe telefoonlijn een analoge lijn of ISDN wilden hebben. ISDN werd verplicht.
Een dergelijke niet geleidelijke groei van technologie en met name infrastructuur in een land kost in eerste instantie veel geld, maar geeft een ongekende voorsprong op de oude economieën waar in het verleden veel geïnvesteerd is in ouderwetsere technologie. Een zelfde effect zien we nu ook in Kazachstan op het platte land optreden.
Vanwege de uitgestrektheid en lage bevolkingsdichtheid van het land zijn televisie en radio distributie altijd een moeizaam punt geweest in Kazachstan. In Zhabagly zijn met moeite vier televisiezenders te ontvangen, maar radio is er in het geheel niet. Daardoor wordt in veel gezinnen de televisie als een radio gebruikt die de hele dag op de achtergrond aan staat. De behoefte aan andere informatiemedia is derhalve groot.
Een trend die daardoor circa een jaar geleden is ingezet is, dat iedereen die zich dat kan veroorloven een sputnik antenn oftwel een schotel in de tuin zet. De wereld wordt hiermee plotseling oneindig veel groter. Het Russische taalgebied strekt van Alaska in het oosten tot aan Polen in het westen en is daarmee geografisch gezien het grootste aaneengesloten taalgebied ter wereld. Dit taalgebied wordt bestreken met vele televisiezenders die—juist vanwege de lage bevolkingsdichtheid—heel effectief kunnen werken vanaf satellietzenders. Daardoor is het niet ongewoon dat je ‘s ochtends naar het lokale nieuws in Wladiwostok zit te kijken, terwijl je ‘s avonds het wereldnieuws krijgt van één van de Moskouse zenders.
De schotel heeft letterlijk de buitenwereld voor veel Kazachen geopend en zo kwam het voor, dat enkele dagen geleden Elmira mij door de telefoon vertelde dat er een berghelling in de VS was ingestort, vele uren voordat het nieuws hier op het journaal was te zien.
Kazachstan ligt voor dergelijke ontwikkelingen om twee redenen op een gunstige geografische positie. Allereerst zoals al vermeld de grote gevariëerdheid van zenders die in de Russische taal in deze regio actief zijn. Daarnaast zijn zij buurland van China en onderhouden daar veel handelscontacten mee. Prijzen van consumentenelektronica liggen daardoor veel lager dan in Nederland. Een digitale satellietontvanger inclusief schotel met een diameter van 1,80 meter—nodig om het zwakke signaal op te vangen dat immers over een heel groot gebied verspreid wordt—is daardoor te koop voor minder dan 100 euro.
Lammert
Bijna twee jaar is ze nu al weer in Zhabagly en al meer dan een jaar wil ze graag terug naar Rostov in Rusland. Over een week is het zover; dan gaat Elmira’s grootmoeder terug naar haar geboortestad 3000 kilometer verderop.
Elmira’s tante is vandaag per trein overgekomen uit Rusland en als ze volgende week teruggaat zal ze haar moeder ook mee terugnemen. Dit zal heel wat gevolgen hebben in het gezin in Zhabagly. Aan de ene kant werd iedereen stapelgek van deze hyperactieve licht dementerende kranige 76 jarige, maar aan de andere kant verzette ze wel veel werk. ‘s Ochtend beginnen met thee zetten, vervolgens opruimen, afwassen, was op de waslijn en er weer vanaf bij een regenbui, eigenlijk alle klusjes die in het normale dagelijkse huishouden voorkomen.
Ik heb vandaag even kort met Elmira’s tante door de telefoon gesproken en dat ging wonderwel. “Echte” Russen articuleren veel beter dan Kazachen die Russisch spreken, dus na bijna een jaar tussen Kazachen gezeten te hebben die alle woorden half opeten is het verstaan van normaal Russisch bijna een eitje. Bijna, want ik ken uiteraard nog lang alle woorden en verbuigingen niet.
Vandaag belde Elmira dat ze naar Shymkent was geweest en daar onder andere een echo had laten maken. Onze Knufsik—samenvoeging van het Nederlandse knuffel en het Russische knopsik—lag mooi op schema, volgens de deskundigen nu 22 weken. Helaas geen foto. Van het enige echoapparaat in Shymkent met een afdruk mogelijkheid was die functionaliteit kapot gegaan, dus we moeten waarschijnlijk wachten tot rond mei, als Knufsik voor het eerst het buitenlicht aanschouwt.
We weten inmiddels ook met aardige zekerheid of het een jongetje of meisje wordt, maar dat blijft nog even onder ons… En eigenlijk maakt dat ook niet zoveel uit.
De devaluatie van de dollar ten opzichte van de euro is ook in Kazachstan niet ongemerkt gebleven. Tot voor circa anderhalf jaar geleden was de dollar onlosmakelijk met de lokale munteenheid tenge verbonden via de wisselkoers 1:150. Eén dollar leverde 150 tenge op, ongeacht de schommelingen op de internationale valuta markt.
De zwakte van de Amerikaanse munt ten opzichte van de Europeese zorgde ervoor dat de koppeling met de tenge uiteindelijk niet meer in stand gehouden kon worden en er ontstond een nieuw fenomeen, de tenge hield de middenkoers aan van de dollar en de euro met een gemiddelde omwisselkoers van nog steeds 1:150. Dus bij een dollarkoers van 135 tenge leverde een euro 165 tenge op.
Ook deze koppeling heeft echter sinds kort geen stand meer kunnen houden. Elmira vertelde dat de laatste koersdaling van de dollar op de internationale markten er voor had gezorgd dat voor een dollar nu nog maar 120 tenge’s aangeschaft konden worden tegen een euro koers van 170 tenge. Het verzoek was dan ook alle eventuele overboekingen van geld en boekingen van toeristen uitsluitend nog in euro’s te doen.
Het is verontrustend te constateren dat een voormalige republiek van de Sovjet Unie een munt heeft die sterker is dan de Amerikaanse dollar, en in staat is om ten opzichte van de dollar in anderhalf jaar tijd een koerswinst van 20% te boeken. Ideeën die bij mensen leven dat de huidige dollar-euro verhouding uitsluitend komt door een sterke euro wil ik hiermee dan ook ontkrachten. Als dat zo zou zijn zou de koers van de euro ten opzichte van de tenge omhoog gegaan zijn, bij stabiel blijven van de dollarkoers. Zeker ook, omdat Kazachstan een olie-exporterend land is waarvan de staatseconomie zijn inkomsten op dit moment voor 30% uit de olieindustrie haalt. Al die olie wordt betaald in dollars dus met een lage dollar ten opzichte van de tenge snijdt de Kazachstaanse overheid zich rechtstreeks in de vingers, tenzij een dergelijke lage dollarkoers noodzakelijk is vanwege internationale koersverhoudingen.
Het is dan ook mijn overtuiging dat de huidige val van de dollar niet het gevolg is van een externe factoren zoals een in de euro verenigd monetair Europa, maar veeleer van een intern probleem in de Amerikaanse economie waardoor de intrinsieke waarde van de dollar structureel omlaag gegaan is.
Met de dollar is nu ook de Russische roebel in vrije val gegaan. Ik wist niet beter of een roebel had ten opzichte van de tenge een wisselkoers van 1:4,8. Deze koers is nu in één maand tijd teruggezakt naar 1:3,8. Dit is overigens minder ongunstig voor de Kazachstaanse economie dan de lage dollarkoers. Sinds 1 januari vorig jaar hebben Rusland, Wit Rusland, Oekraïne en Kazachstan een verdrag gesloten voor vrij verkeer van goederen en personen, vergelijkbaar met de situatie in de Eurpeese Unie. Daardoor hebben Kazachstanen gemakkelijk toegang tot producten uit de Russische markt en zijn importheffingen en procedures opgeheven of in ieder geval vereenvoudigd. De koersdaling van de roebel heeft tot gevolg dat de Kazachstanen met hetzelfde geld meer spullen in Rusland kunnen aanschaffen, wat de welvaart versneld doet toenemen. De Russen zitten uiteraard met het tegenovergestelde effect dat producten uit Kazachstan duurder worden, maar dat is procentueel gezien een kleiner effect gezien de grootte van de economieën en aantal inwoners van beide landen.
Gisteren heeft Elmira de eerste biggetjes verkocht van de nieuwe aanwas. Na meer dan een jaar zeugen houden beginnen we een vaste klantenkring te krijgen. De mensen die nu 12 biggen hebben gekocht kopen gemiddeld elke drie maanden een paar en ze wilden volgende maand nog eens 10 extra. Onze biggen zijn in de omgeving gewild, waarschijnlijk omdat we proberen om het bloed in onze varkenslijn divers te houden en inteelt te voorkomen wat met veel varkens in de omgeving een probleem is. Bovendien hebben we nu een redelijk constante stroom van nieuwe biggen dus we hoeven niet vaak néé te verkopen.
De prijs die we voor de biggen gekregen hebben is behoorlijk hoog. Voor vier weken oude biggen wordt op dit moment 2200 Tenge betaald voor vrouwelijke exemplaren en 2500 Tenge voor mannelijke. Dat komt neer op gemiddeld zo’n € 13,50 per stuk. Ik heb geen idee wat biggen in Nederland kosten maar voor Kazachstaanse begrippen is het behoorlijk. Met een beetje worp heb je meer dan € 100,= waar normaal minimaal een maand voor gewerkt moet worden en vaak zelfs langer. De kosten voor het voer en verzorging van de zeugen gaan er natuurlijk wel af, maar wanneer je voer vroeg genoeg in het seizoen inkoopt valt de prijs nog wel mee.
Veel mensen kopen het voer voor hun dieren pas in de winter in kleine beetjes in als de voorraad op raakt en de prijzen schieten dan veelal een factor twee of drie omhoog. Maar in een vroeg stadium veel inkopen kan niet elke Kazach zich permiteren, en de silohouders profiteren daarvan.
