Eindelijk weer douchen?
Even onder de douche is in Zhabagly niet zo gemakkelijk als het lijkt. Afgelopen winter heeft het hier 25 graden gevroren en uit voorzorg zijn toen de wasmachine en de boiler uit de aangebouwde badruimte gehaald en in huis geplaatst. Ondanks bijverwarming kon toch niet voorkomen worden dat een afsluitkraan en een T-stuk in de badruimte onder het geweld van het inwendige ijs bezweken. Gisteren hebben we op de markt een nieuwe afsluiter en T-stuk gekocht. Misschien kan ik vanavond eindelijk weer douchen.
Er kan weinig vervelender in een waterleiding kapot gaan dan een afsluitkraan. De enige manier om een nieuwe te monteren is door de vorige te demonteren en met een heus waterballet te proberen de nieuwe erop te plaatsen. Een centrale afsluitkraan per huis kent men hier niet, de meeste huizen zijn rechtstreeks op de centrale leiding aangesloten. Water komt uit het natuurgebied en kost bijna niets, dus watermeters en waterverspilling zijn hier onbekende begrippen. In dit overigens zo droge land heeft Zhabagly te kampen met een wateroverschot. Gelukkig staat er op dit moment nog niet veel druk op het waterleidingnet omdat het in de bergen nog koud is. Pas wanneer de sneeuw daar gaat smelten aan het eind van deze maand neemt de aanvoer van water, en daarmee de druk toe.
Als ik de oude kraan eraf gedraaid heb lukt het me met een duim de leiding redelijk af te sluiten. Onderwijl wikkel ik Teflon tape rond de schroefdraad om het geheel straks waterdicht te maken. Daarna pak ik de nieuwe kraan om die op de leiding te schroeven. Helaas gaat dat niet zonder mijn duim van de opening te halen dus ik word toch nog nat. Niet ernstig gelukkig, maar het is smeltwater en dus wel erg koud. Het is hier in Kazachstan altijd maar gokken hoeveel Teflon tape nodig is. Soms is er heel veel ruimte op de schroefdraad en zijn veel wikkelingen nodig voor een goede afdichting, soms is het een hele krappe passing en is elke wikkeling haast te veel. Gelukkig heb ik het goed ingeschat en de kraan schroeft mooi op de leiding. Nog even natrekken met een steeksleutel en kijken of het dicht is. OK, er komt geen water onder de schroefdraad vandaan. Hoewel dit geen definitieve test is—die komt pas in de lente als de waterdruk op zijn hoogst is—is de afdichting in ieder geval goed genoeg om geen grote lekkage te veroorzaken.
Het tweede probleem is het T-stuk bij de badkuip voor het koude water. Op echt Kazachstaanse wijze is ook deze leiding rechtstreeks op de hoofdleiding aangesloten waardoor het ook hier niet mogelijk is een afsluitkraan dicht te draaien om de waterstroom binnen de perken te houden. Overijverige bouwvakkers hebben twee jaar geleden over de leiding 10 centimeter beton gestort, dus even een kraantje ertussen plaatsen is geen optie. Gelukkig stroomt het overtollige water in de badkuip, dus als ik mij een beetje strategisch opstel word ik niet al te nat.
Het vastdraaien van het T-stuk op het eindje van 15 centimeter buis dat uit de tegelwand steekt gaat zonder problemen. Met een ferme haal van de steeksleutel zet ik beide overgebleven uiteinden in de juiste richting. Maar nu komt het probleem van het aansluiten van de bestaande doucheleiding. Bij de aanleg van de waterleiding heeft men het niet zo nauw genomen met de uitlijning. Op de ijzeren leiding heeft men een stuk schroefdraad gelast waarop nu het T-stuk is gedraaid. Maar dat is niet haaks gelast waardoor het T-stuk schuin staat op de doucheleiding. Ruslan weet raad. In de schuur ligt een schroefsleutel van een halve meter—een stuk gereedschap dat in Nederland de naam moordernaar draagt—en met een paar ferme tikken wordt de leiding verteld dat hij in een andere richting moet wijzen. Met wat spierkracht wordt het T-stuk onder de doucheleiding gemanouvreerd en het lukt om de mof vast te draaien. Wat Teflon tape aan de onderkant, touw aan de bovenkant, contramoer vastdraaien en het geheel zit.
De badkraan kan weer gemonteerd, maar eerst moeten de afdichtrubbers vervangen worden. Die zijn kennelijk niet bestand geweest tegen de hoge temperaturen van ons warme water want de rubbers hangen er in flarden bij. Een autobinnenband is echter ook na zijn eerste leven nog goed inzetbaar voor allerlei reparatieklussen en met een schaar worden een paar, niet volledig ronde, maar wel goed afdichtende ringen gecreëerd. Alle kranen kunnen nu worden geopend om de leidingen door te spoelen en dat is nodig, want in de ijzeren leidingen is de afgelopen maanden behoorlijk wat corrosie opgetreden!
Nu hoeft alleen nog maar de boiler op zijn plaats te worden teruggehangen. Bij het optillen maakt de boiler een onheilspellend rammelend geluid. In de handleiding staat dat eens in de twee jaar de interne magnesium anode moet worden gecontroleerd en zonodig vervangen. Redenen genoeg om het bodemdeksel te verwijderen en de toestand van binnen eens te aanschouwen. Gelukkig is de bijgeleverde handleiding in zowel Russisch als Engels, dus het kost weinig moeite om de thermostaat te demonteren en het bodemdeksel los te maken.
Al snel wordt duidelijk wat de oorzaak van het gerammel is. Het water in Zhabagly is hard, en daarmee bedoel ik ook echt HARD. Het water wordt gewonnen uit een ondergrondse bron in het natuurreservaat en onze boiler lijkt wel een miniatuur druipsteengrot. Er heeft zich een enorme hoeveelheid kalk afgezet op het verwarmingselement, de buizen en de binnenwand. Die kalk is deels los gegaan, en ligt nu als brokken in de ketel. Het eventjes terugplaatsen van de boiler om vanavond te douchen zal niet lukken, eerst moet dit stuk techniek worden ontdaan van zijn ketelsteen om te voorkomen dat het verwarmingselement te vroeg doorbrandt.
Hoe ontkalk je een verwarmingselement? Koken in water met azijn is een beproefde methode, maar het azijnzuur tast ook de magnesium anode aan. Die zit met schroefdraad vast op de bodemplaat, maar daar heeft zich zoveel kalk op afgezet dat het niet lukt het element los te draaien zonder iets te beschadigen. De enige methode die overblijft is mechanische verwijdering, ofwel net zolang kloppen en schuren op de kalklaag tot deze van het verwarmingselement los laat en het blanke metaal weer zichtbaar wordt. Een tijdrovend en precies werkje want het verwarmingselement mag niet beschadigd raken. Uiteindelijk is het half twaalf ‘s avonds als het element er weer in zijn originele staat uitziet. Tijd om naar bed te gaan, morgen zien we wel verder.
