Ik heb inmiddels het bestuur in de keuken grotendeels overgenomen. Elmira is maar wat blij dat ze niet elke avond hoeft te koken en Ruslan blijft het liefst thuis als er weer een Nederlandse delicatesse op tafel komt. Enkele maanden geleden heb ik een hele serie kruidenpotjes uit Nederland over laten komen. Die voorraad is sinds enkele weken aangevuld met een serie soep-, saus- en maaltijdmixen. Samen met de hier ruimschoots voorradige basisingrediënten zoals rijst, vlees en aardappelen is dat voldoende om regelmatig een betoverende maaltijd op tafel te zetten.
Met name de Indonesische gerechten zoals Bami speciaal en Nasi saté blijken favoriet. Deze kruidige gerechten steken schril af bij de vaak flauwe lokale gerechten in Kazachstan. Waar ik zelf de gember in de nasi saté mix wel wat overheersend vind, vinden de Kazachen dat juist verfrissend en nieuw. Smaken verschillen, dat is wel duidelijk. Toch zijn we het op één punt eens: de Franse uiensoep die we vandaag geprobeerd hebben is een eenmalige verschijning in ons bord. De gedroogde uien die in het soepnat weer moeten wellen staan in geen verhouding tot de geurige en smaakvolle verse lokale soortgenoten.
Eén van de interessante dingen van een planeconomie zoals die in Kazachstan nog deels wordt gehanteerd is dat grote infrastructurele wijzigingen met verbazingwekkende snelheid kunnen plaatsvinden. Eén van de grote problemen van Shymkent is dat het wegennet de toename van het aantal auto’s nauwelijks kan bijbenen. Recentelijk is daarom een zesbaansweg van de noordelijke ringweg helemaal tot in het centrum aangelegd. Halverwege deze weg is een groot gebouw neergezet met daarin de grootste wit- en bruingoed zaak van de stad: Planeta Elektroniki. Anderhalve maand geleden zijn we hier al eens geweest om een stofzuiger te zoeken. Nu komen we er voor een laptopvoeding. Sasja, de verkoper van de computerafdeling, bekijkt de door ons medegenomen voeding nauwgezet. Hij weet niet zeker of dit type voeding in Kazachstan op voorraad ligt, anders moet het mogelijk uit het buitenland geïmporteerd worden. Het is nu te laat om te bellen en komende maandag is een feestdag, dus of we dinsdag even terug willen komen of bellen, dan weet hij meer. In de tussentijd zal hij de voeding nog even door de eigen reparatiedienst laten onderzoeken om te kijken of reparatie toch niet mogelijk is. Er is gloort ieder geval een sprankje hoop aan de horizon.
Als we weer naar buiten lopen horen we twee andere klanten tegen elkaar zeggen ze daarna nog even naar de supermarkt in de kelder willen. Wat? Een supermarkt in de kelder? Dat stond nergens aangegeven. Tijd voor een nadere inspectie.
Naast het gebouw is bijna onzichtbaar vanaf de weg een brede trap naar beneden. Daar vinden we een glazen wand die zicht geeft op een rij van acht naast elkaar opgestelde kassa’s. We lopen de glazen deur door en nemen een winkelmandje. Deze supermarkt is groter dan wat er verder nog in Shymkent te vinden is, en te vergelijken met een Albert Heijn of C1000 in een middelgrote stad in Nederland. De producten zijn grotendeels geïmporteerd, maar verrassend laag geprijsd. De koffie die we normaal drinken kost 1044 Tenge in een grote pot. Dezelfde koffie kost hier maar 910 Tenge. De kauwgum die Elmira normaal gebruikt is hier even duur als bij de optom in het centrum. Het is duidelijk de bedoeling dat deze supermarkt de concurrentieslag aan wil met de dure luxe winkels in het centrum van de stad. We kopen een paar dingen waaronder een pizza voor vanavond. De winkels met geïmporteerde spullen waar we tot nu toe onze waren kochten gaan ons missen. Dit wordt vanaf nu ons vaste stekje voor de luxe inkopen.
Zonder computer is het leven saai hier in Kazachstan. Geen verbinding met Nederland, geen email verzoeken van aspirant toeristen en bovenal niet de mogelijkheid om aan de bouwtekening van ons huis te werken. Daarom gaan we vandaag naar Shymkent om de laptopvoeding te laten repareren en als dat niet lukt een nieuwe te kopen.
Reparatie is in Kazachstan een veel gebruikt werkwoord. Bijna niets wordt hier na zijn eerste leven weggegooid. Er is altijd wel weer iemand die—denkt dat hij—een kapot gegaan iets kan repareren. Gelukkig kennen we uit het recente verleden al een aantal elektronica reparatiecentra in de stad.
We gaan naar één van deze plekken en geven de voeding van de boormachine acculader en de laptopvoeding over de balie aan één van de reparateurs. Met een Ohmmeter wordt de primaire zijde van de acculader doorgemeten. De reparateur bromt goedkeurend. Daar is waarschijnlijk nog wel muziek uit te halen. Bij het laptop voedingsblok worden echter de wenkbrauwen gefronst. Het is een schakelende voeding en als die doorgefikt zijn is er vaak behoorlijke schade. Hij kan er daarom nu nog niets van zeggen. Als we over een uurtje terugkomen kan hij echter uitsluitsel geven over de repareerbaarheid.
Terwijl de reparateur beide voedingen aan een nauwkeuriger inspectie onderwerpt gaan wij winkelen. Er moeten nog 12 kopjes en wodkaglaasjes voor mijn schoonmoeder worden gekocht en de zaak met het meest uitgebreide assortiment serviesgoed is vlakbij. Ernaast zit een computerzaak waar we alvast informeren of we er een laptopvoeding kunnen kopen, mocht de onze onherstelbaar beschadigd zijn. Nee, laptops of onderdelen daarvan verkopen ze niet, maar waarschijnlijk wel bij Planeta Elektroniki, een nieuwe zaak even buiten het centrum aan de nieuwe ontsluitingsweg.
We gaan naar de markt en kijken rond voor een babybedje. Tenslotte duurt het niet lang meer voor onze Knufsik het daglicht aanschouwt. Het is uiteindelijk na vijven als we weer bij de elektronica reparatiezaak terugkomen. De acculader is gerepareerd, maar de laptopvoeding blijkt een hopeloos geval. 400 Tenge, ofwel iets meer dan 2 euro kosten het arbeidsloon en de gebruikte onderdelen. Voor zo’n bedrag kun je nog eens een poging wagen iets te laten repareren. Dit is duidelijk nog niet een wegwerpmaatschappij. Als we hier vragen waar we een nieuwe laptopvoeding kunnen kopen adviseert de reparateur tot onze verbazing ook Planeta Elektroniki. We besluiten op weg naar huis daar nog even langs te gaan.
Mensen die mij kennen zullen weten dat ik mijn koffers pas vlak voor vertrek pak, ook als het een lange reis betreft. Toen ik afgelopen vrijdag al mijn spullen bij elkaar zocht ontdekte ik dat er nog maar een half flesje contactlensvloeistof was. Goed voor een paar weken tot maximaal een maand, maar zeker niet genoeg voor een verblijf van drie maanden in Kazachstan. Omdat ‘s avonds om tien uur alle opticiens in Nederland gesloten zijn besloot ik mijn heil in Kazachstan te beproeven.
In Kazachstan kennen ze contactlenzen, net zoals ze alle luxe artikelen kennen die in Westerse landen te koop zijn. Je moet alleen even weten waar je dergelijke zaken moet kopen, want opticiens zijn niet zo dicht gezaaid als bij ons en de meeste zijn dan bovendien nog gespecialiseerd in blitse Chinese zonnebrillen van maximaal 4 euro en zeker niet in contactlenzen.
Enige tijd geleden hebben we voor mijn schoonmoeder al eens een zonnebril gekocht in een wat betere optiekzaak, en omdat die winkel toch op onze route lag besloten we het daar eens te proberen. Zowaar: op de deur stond aangeplakt dat er contactlenzen te koop waren, dus misschien ook vloeistof voor mijn zachte maandlenzen.
In Nederland heeft elk lenstype zijn eigen schoonmaak- en bewaarprocedure en bijbehorende vloeistoffen. In Kazachstan blijkt dat een tikkeltje anders te gaan. Er wordt slechts één type vloeistof verkocht die volgens de verpakking geschikt is voor alle soorten contactlenzen; een soort Haarlemmer olie dus. Bij gebrek aan alternatieven besluit ik het erop te wagen een maandflacon van deze mysterieuze vloeistof. Als ik de verpakking open wordt het nog spannender. Normaal bewaar ik mijn lenzen in een dubbel bakje met twee schroefdoppen. Alvorens de lenzen daar in te doen moet ik ze eerst op mijn hand met de contactlensvloeistof schoonwrijven. In deze verpakking bevindt zich echter een minicentrifuge die volgens de handleiding het schoonwrijven overbodig maakt. De lenzen in de centrifuge, 10 seconden draaien en ze zijn net zo schoon als bij de conventionele methode.
Ik heb de lenzencentrifuge nu een paar dagen geprobeerd en ik ben er zeer content mee. Bij de schoonwrijfmethode is het praktisch niet te voorkomen dat er soms haartjes of stofjes op de lens achterblijven die de volgende dag irriteren. Ook liggen de lenzen op de bodem van het lenzenbakje, waardoor stofjes naar beneden dwarrelen en op de lens terecht kunnen komen, precies op de zijde die de volgende dag in contact komt met het hoornvlies. De centrifuge daarentegen spoelt de lenzen aan beide zijden schoon waardoor haartjes en stofjes effectief van het oppervlak verwijderd worden. Bovendien hangen de lenzen verticaal in de centrifuge waardoor langs dwarrelende stofjes niet gemakkelijk opnieuw aan de lens hechten.
Soms moet je ver en op onlogische plaatsen zoeken om een technologische vooruitgang te ontdekken.
Heb ik gisteren nog gemeld dat er wel eens overspanning op het net staat, vandaag was het zover. Een schakelfoutje in het hoofdstation in Wanovka zorgde voor een enorme piek op het net. Wij hebben onze gevoelige apparatuur afgezekerd met overspanningbeveiligingen, maar die konden niet voorkomen dat zowel de lader van de accuboormachine, als de voeding van mijn laptop het begaven. De eerste kunnen we wel even zonder, maar door de kapotte laptopvoeding zal de nieuwsvoorziening en emailafhandeling de komende tijd wat schokkeriger gaan dan gewoonlijk.
Tijdens ons bezoek aan de gynaecoloog in Wanovka hebben we even een blik geworpen in de verloskamer van het ziekenhuis. Niet een erg idyllische ruimte en ik kan me voorstellen waarom de Kazachse mannen niet staan te trappelen om de geboorte van hun kroost bij te wonen. Het gemiddelde abattoir in Nederland is sfeervoller ingericht. Daarom zijn we vandaag in Shymkent opzoek gegaan naar een alternatieve plek om Knufsik ter wereld te brengen.
Elmira heeft in het begin van de zwangerschapsperiode in het zesde ziekenhuis in Shymkent gelegen. Naast dit ziekenhuis is de Oerombayev privé-kliniek gelegen. Een kliniek gespecialiseerd in gynaecologie. We zijn indertijd al eens binnen geweest om een echo te laten maken. Eind vorig jaar was er een wachtlijst voor de kliniek, maar nu is het er relatief rustig met bevallingen. Het krijgen van een kind is in Kazachstan nog altijd een seizoengebonden bezigheid waarbij de meeste geboortes in de laatste maanden van het jaar plaatsvinden; waarschijnlijk als gevolg van verveling tijdens de lange koude wintermaanden.
Een gynaecoloog legt het ons uit. Een bevalling kost 65000 Tenge. Daarbij is alles inbegrepen tot en met het eten, de ochtendjas en slippers van de nieuwe moeder en de Pampers van de kleine. Voor elke dag korter of langer wordt 6700 Tenge berekend. Bij een korte opname krijg je geld terug, bij een verblijf langer dan vijf dagen kost het wat meer. En de echtgenoot? Die mag er natuurlijk bij zijn.
Elmira en ik hoeven niet lang na te denken, er moet al heel wat geks tussenkomen wil Knufsik niet hier ter wereld komen. Volgende week donderdag of vrijdag worden we verwacht voor een basisonderzoek waarin wordt gekeken hoe Knufsik erbij ligt, worden bloedgroepen vergeleken en dergelijke.
Vannacht heb ik uitzonderlijk goed geslapen. Tegen elven stap ik mijn bed uit. Wanneer ik terugloop naar de slaapkamer om mijn contactlenzen in te doen zie ik dat van mijn laptop nog slechts één lampje op het front brandt. Dat betekent dat de stroom uitgevallen is en het apparaat nu op de batterij werkt. Ik sluit de computer af omdat ik hem vandaag toch niet nodig zal hebben en ik haal voor de zekerheid de stekker uit het stopcontact. Ongeveer één keer per jaar komt het voor dat men bij het opnieuw inschakelen van de stroom in het transformatorhuis 380 Volt op de lijn zet in plaats van 220 Volt, en dat zou zonde zijn van mijn mooie laptop.
Het is niet de eerste keer dat de stroom uitvalt. Vroeger werd de stroom voornamelijk overdag afgeschakeld als er een boom dicht bij een bovenleiding moest worden gekapt. Nu is overbelasting echter steeds vaker de oorzaak.
In het dorp staan enkele transformatoren. Het hele oostelijke deel van Zhabagly is aangesloten op één van deze transformatoren en juist in dit deel van het dorp heeft de laatste tijd de beschaving zijn intrede gedaan. Niet alleen ben ik hier komen wonen, maar het is ook de transformator waarop het hotel van Belousov is aangesloten, en alle huizen waar recentelijk met buitenlandse subsidie een boiler is geplaatst om voor een warme douche te kunnen zorgen als toeristen bij de lokale bevolking willen slapen.
En deze transformator is nu overbelast. Dit heeft de afgelopen tijd al vier keer voor een opgefikte centrale elektriciteitsmeter gezorgd. Nu is het eindelijk zover, dat men een automatische hoofdzekering voor de elektriciteitsmeter wil plaatsen. Hiermee wordt wel het probleem van de kapotte meter opgelost, maar het capaciteitsprobleem blijft.
De centrale meter kan een maximale stroom aan van 60 Ampère. Voordat een dergelijke meter in vlammen opgaat moet er zeker een stroom van 80 tot 100 Ampère gedurende enige tijd lopen. Als nu ons deel van het dorp afgezekerd wordt op 63 Ampère, dan kun je op de eerstvolgende stroomuitval wachten. Hoe het de komende tijd zal gaan met de stroomvoorziening hier is dus nog maar even afwachten.
Mijn schoonouders hebben een koelkast. Het is een oude, zeker ouder dan 25 jaar maar niemand weet precies hoe oud. Hij is ooit eens door werknemers op de boerderij als compensatie gegeven voor een veulen dat onder hun toezicht was, maar door een wolf werd opgegeten. Deze koelkast vervult een voorname rol in de financiële handel en wandel van de boerderij. De room die van de melk wordt gewonnen wordt hierin in een melkbus bewaard en wanneer de melkbus vol is wordt de room verkocht.
Nu kán een koelkast kapot gaan, zelfs als het een model is van meer dan 25 jaar geleden. Vorig jaar is dat al eens gebeurd. Uiteindelijk bleek het toen te gaan om een niet goed afgestelde thermostaat. De koelkast bleef doorkoelen waardoor het van een koelkast spontaan een vrieskast werd. Goed afstellen van de thermostaat bracht het apparaat toen weer in het gareel.
Nu—na de winter waarin de koelkast afgeschakeld is geweest—lijken de problemen wat serieuzer. Als de stekker in het stopcontact wordt gestoken doet hij helemaal niets. Ook verstellen van de thermostaat helpt niet. In Nederland zou je dan een nieuwe koelkast kopen, maar dat gaat hier niet zo een twee drie. Uiteraard zijn er hier voldoende koelkasten te koop en een maand geleden hebben we ons hierop ook al georiënteerd, maar er is er geen een die gebruikt kan worden om een melkbus met 30 of 50 liter room te koelen. De meeste nieuwe koelkasten zijn te klein voor zo’n melkbus, of de compressor zit “handig” in de bodem ingebouwd waardoor er een bobbel in zit zodat een melkbus er niet kan staan. De paar koelkasten die wel aan de formaateisen voldoen zijn te modern. Dat wil zeggen dat de bodemplaat niet gebouwd is van vooroorlogs plaatstaal, maar van dun blik of plastic. Dat is goed genoeg om een paar pakjes boter op te leggen, of een netje sinaasappels, maar een melkbus zakt er zo doorheen. Daarom is de koelkast vandaag wederom aan een revisiebeurt onderworpen.
Het motortje geeft bij doormeten een normale weerstand. Die is dus niet doorgebrand. Dan moet het toch ergens in de interne bedrading of de thermostaat zitten. Een poging om de thermostaat te demonteren mislukt. De jarenlange corrosie heeft zijn werk goed gedaan en de twee schroefjes waarmee de thermostaat aan de binnenkant van de wand is gemonteerd zitten muurvast. Dan helpt nog maar één ding: een fikse draai met een waterpomptang aan het asje van de thermostaat. Ik hoor een klik… de thermostaat? Nieuwsgierig stop ik de stekker in het stopcontact. De motor reutelt wat en het apparaat begint te brommen.
Oud ijzer moet je niet met high tech gereedschap proberen te repareren. Een waterpomptang doet wonderen zo blijkt maar weer.
