Eén van de interessante dingen van een planeconomie zoals die in Kazachstan nog deels wordt gehanteerd is dat grote infrastructurele wijzigingen met verbazingwekkende snelheid kunnen plaatsvinden. Eén van de grote problemen van Shymkent is dat het wegennet de toename van het aantal auto’s nauwelijks kan bijbenen. Recentelijk is daarom een zesbaansweg van de noordelijke ringweg helemaal tot in het centrum aangelegd. Halverwege deze weg is een groot gebouw neergezet met daarin de grootste wit- en bruingoed zaak van de stad: Planeta Elektroniki. Anderhalve maand geleden zijn we hier al eens geweest om een stofzuiger te zoeken. Nu komen we er voor een laptopvoeding. Sasja, de verkoper van de computerafdeling, bekijkt de door ons medegenomen voeding nauwgezet. Hij weet niet zeker of dit type voeding in Kazachstan op voorraad ligt, anders moet het mogelijk uit het buitenland geïmporteerd worden. Het is nu te laat om te bellen en komende maandag is een feestdag, dus of we dinsdag even terug willen komen of bellen, dan weet hij meer. In de tussentijd zal hij de voeding nog even door de eigen reparatiedienst laten onderzoeken om te kijken of reparatie toch niet mogelijk is. Er is gloort ieder geval een sprankje hoop aan de horizon.
Als we weer naar buiten lopen horen we twee andere klanten tegen elkaar zeggen ze daarna nog even naar de supermarkt in de kelder willen. Wat? Een supermarkt in de kelder? Dat stond nergens aangegeven. Tijd voor een nadere inspectie.
Naast het gebouw is bijna onzichtbaar vanaf de weg een brede trap naar beneden. Daar vinden we een glazen wand die zicht geeft op een rij van acht naast elkaar opgestelde kassa’s. We lopen de glazen deur door en nemen een winkelmandje. Deze supermarkt is groter dan wat er verder nog in Shymkent te vinden is, en te vergelijken met een Albert Heijn of C1000 in een middelgrote stad in Nederland. De producten zijn grotendeels geïmporteerd, maar verrassend laag geprijsd. De koffie die we normaal drinken kost 1044 Tenge in een grote pot. Dezelfde koffie kost hier maar 910 Tenge. De kauwgum die Elmira normaal gebruikt is hier even duur als bij de optom in het centrum. Het is duidelijk de bedoeling dat deze supermarkt de concurrentieslag aan wil met de dure luxe winkels in het centrum van de stad. We kopen een paar dingen waaronder een pizza voor vanavond. De winkels met geïmporteerde spullen waar we tot nu toe onze waren kochten gaan ons missen. Dit wordt vanaf nu ons vaste stekje voor de luxe inkopen.
Zonder computer is het leven saai hier in Kazachstan. Geen verbinding met Nederland, geen email verzoeken van aspirant toeristen en bovenal niet de mogelijkheid om aan de bouwtekening van ons huis te werken. Daarom gaan we vandaag naar Shymkent om de laptopvoeding te laten repareren en als dat niet lukt een nieuwe te kopen.
Reparatie is in Kazachstan een veel gebruikt werkwoord. Bijna niets wordt hier na zijn eerste leven weggegooid. Er is altijd wel weer iemand die—denkt dat hij—een kapot gegaan iets kan repareren. Gelukkig kennen we uit het recente verleden al een aantal elektronica reparatiecentra in de stad.
We gaan naar één van deze plekken en geven de voeding van de boormachine acculader en de laptopvoeding over de balie aan één van de reparateurs. Met een Ohmmeter wordt de primaire zijde van de acculader doorgemeten. De reparateur bromt goedkeurend. Daar is waarschijnlijk nog wel muziek uit te halen. Bij het laptop voedingsblok worden echter de wenkbrauwen gefronst. Het is een schakelende voeding en als die doorgefikt zijn is er vaak behoorlijke schade. Hij kan er daarom nu nog niets van zeggen. Als we over een uurtje terugkomen kan hij echter uitsluitsel geven over de repareerbaarheid.
Terwijl de reparateur beide voedingen aan een nauwkeuriger inspectie onderwerpt gaan wij winkelen. Er moeten nog 12 kopjes en wodkaglaasjes voor mijn schoonmoeder worden gekocht en de zaak met het meest uitgebreide assortiment serviesgoed is vlakbij. Ernaast zit een computerzaak waar we alvast informeren of we er een laptopvoeding kunnen kopen, mocht de onze onherstelbaar beschadigd zijn. Nee, laptops of onderdelen daarvan verkopen ze niet, maar waarschijnlijk wel bij Planeta Elektroniki, een nieuwe zaak even buiten het centrum aan de nieuwe ontsluitingsweg.
We gaan naar de markt en kijken rond voor een babybedje. Tenslotte duurt het niet lang meer voor onze Knufsik het daglicht aanschouwt. Het is uiteindelijk na vijven als we weer bij de elektronica reparatiezaak terugkomen. De acculader is gerepareerd, maar de laptopvoeding blijkt een hopeloos geval. 400 Tenge, ofwel iets meer dan 2 euro kosten het arbeidsloon en de gebruikte onderdelen. Voor zo’n bedrag kun je nog eens een poging wagen iets te laten repareren. Dit is duidelijk nog niet een wegwerpmaatschappij. Als we hier vragen waar we een nieuwe laptopvoeding kunnen kopen adviseert de reparateur tot onze verbazing ook Planeta Elektroniki. We besluiten op weg naar huis daar nog even langs te gaan.
Mensen die mij kennen zullen weten dat ik mijn koffers pas vlak voor vertrek pak, ook als het een lange reis betreft. Toen ik afgelopen vrijdag al mijn spullen bij elkaar zocht ontdekte ik dat er nog maar een half flesje contactlensvloeistof was. Goed voor een paar weken tot maximaal een maand, maar zeker niet genoeg voor een verblijf van drie maanden in Kazachstan. Omdat ‘s avonds om tien uur alle opticiens in Nederland gesloten zijn besloot ik mijn heil in Kazachstan te beproeven.
In Kazachstan kennen ze contactlenzen, net zoals ze alle luxe artikelen kennen die in Westerse landen te koop zijn. Je moet alleen even weten waar je dergelijke zaken moet kopen, want opticiens zijn niet zo dicht gezaaid als bij ons en de meeste zijn dan bovendien nog gespecialiseerd in blitse Chinese zonnebrillen van maximaal 4 euro en zeker niet in contactlenzen.
Enige tijd geleden hebben we voor mijn schoonmoeder al eens een zonnebril gekocht in een wat betere optiekzaak, en omdat die winkel toch op onze route lag besloten we het daar eens te proberen. Zowaar: op de deur stond aangeplakt dat er contactlenzen te koop waren, dus misschien ook vloeistof voor mijn zachte maandlenzen.
In Nederland heeft elk lenstype zijn eigen schoonmaak- en bewaarprocedure en bijbehorende vloeistoffen. In Kazachstan blijkt dat een tikkeltje anders te gaan. Er wordt slechts één type vloeistof verkocht die volgens de verpakking geschikt is voor alle soorten contactlenzen; een soort Haarlemmer olie dus. Bij gebrek aan alternatieven besluit ik het erop te wagen een maandflacon van deze mysterieuze vloeistof. Als ik de verpakking open wordt het nog spannender. Normaal bewaar ik mijn lenzen in een dubbel bakje met twee schroefdoppen. Alvorens de lenzen daar in te doen moet ik ze eerst op mijn hand met de contactlensvloeistof schoonwrijven. In deze verpakking bevindt zich echter een minicentrifuge die volgens de handleiding het schoonwrijven overbodig maakt. De lenzen in de centrifuge, 10 seconden draaien en ze zijn net zo schoon als bij de conventionele methode.
Ik heb de lenzencentrifuge nu een paar dagen geprobeerd en ik ben er zeer content mee. Bij de schoonwrijfmethode is het praktisch niet te voorkomen dat er soms haartjes of stofjes op de lens achterblijven die de volgende dag irriteren. Ook liggen de lenzen op de bodem van het lenzenbakje, waardoor stofjes naar beneden dwarrelen en op de lens terecht kunnen komen, precies op de zijde die de volgende dag in contact komt met het hoornvlies. De centrifuge daarentegen spoelt de lenzen aan beide zijden schoon waardoor haartjes en stofjes effectief van het oppervlak verwijderd worden. Bovendien hangen de lenzen verticaal in de centrifuge waardoor langs dwarrelende stofjes niet gemakkelijk opnieuw aan de lens hechten.
Soms moet je ver en op onlogische plaatsen zoeken om een technologische vooruitgang te ontdekken.
