Al maanden zit Elmira’s moeder er tegenaan te hikken om een nieuw fornuis te kopen. Het huidige fornuis is bijna 25 jaar oud en aan vervanging toe. Eén van de drie branders doet het helemaal niet meer. Het rooster is jaren geleden kapot gegaan en Elmira’s vader heeft daar toen van betonijzer een provisorisch nieuw rooster voor in de plaats gemaakt.
Een paar maanden geleden zijn we al naar Shymkent geweest om een fornuis uit te zoeken, maar de aanschaf is er tot nu toe nooit van gekomen. Nu we echter een imperiaal op de auto hebben is transportprobleem geen reden meer en Elmira en ik hebben fiat van mijn schoonmoeder gekregen om vandaag het fornuis in Shymkent te gaan kopen. Het is een waarlijk staaltje vernuft dat we ‘s avonds mee naar huis nemen. Een grill, elektrische ontsteking van de gaspitten en vlambeveiliging waardoor de gastoevoer automatisch wordt gestopt wanneer de vlam per ongeluk uitwaait. Een feature die volgens mij al decennia lang op alle gasfornuizen in Nederland zit, maar nu als noviteit in Kazachstan is geïntroduceerd.
Wij behandelen onze auto wat anders dan de gemiddelde Kazach. Zo komt er elke tienduizend kilometer nieuwe motorolie in. De teller is reeds voorbij de dertigduizend, dus het is tijd voor nieuwe olie. Bovendien heb ik olie gekocht voor de versnellingsbak en differentieel. Zelf had ik een paar dagen geleden al geprobeerd om de motorolie te vervangen, maar de carterdop was lastig los te draaien en om te voorkomen dat ik hem daarna niet meer helemaal dicht zou kunnen draaien hadden Elmira en ik besloten het wisselen van de olie dan maar in de garage te laten doen.
Er staan nog steeds twee nieuwe banden in de garage ter vervanging van de twee meest versleten banden onder de auto—Op het wegdek hier gaan banden van Russische makelij duidelijk minder lang mee dan Westerse banden op de Nederlandse wegen—en die laten we dan ook direct om de velgen leggen. De garage waar we de auto gekocht hebben bevalt niet helemaal waardoor we vandaag naar een andere garage in Bellawodda gaan. Deze garage is ons aangeraden door de man die periodiek onze kleppen en carburator afstelt en ze hebben daar zelfs een computergestuurde uitlijninstallatie.
We komen tijdens de middagpauze aan en besluiten daarom eerst wat te gaan eten in een lokaal restaurant. Het meeste vruchtensap is op, alleen tomatensap is nog over. Elmira drinkt dat wel vaker dus we bestellen een liter. Het is voor de eerste keer dat ik tomatensap drink en ik moet zeggen dat ik in het verleden daarmee een goede keuze heb gemaakt want ik vind het ronduit vies.
Na het middageten gaan we naar de garage waar inmiddels een paar van de monteurs teruggekomen zijn. De auto gaat op de brug en ze proberen de carterdop los te draaien. Ik zit met belangstelling naar het tafreel te kijken. Elmira had mij al half en half uitgemaakt voor watje omdat ik de dop een paar dagen geleden niet los kon krijgen, maar nu ziet ze met eigen ogen dat de dop werkelijk muurvast zit. Met een hamer wordt de inbussleutel in de dop getimmerd, maar het heeft allemaal geen effect. Uiteindelijk wordt een lange staaf aan de dop vastgelast en kan door twee man de dop los worden gedraaid. Het was dus zeker geen schande dat ik de dop niet l0s kon draaien. Door het lassen moeten we een nieuwe dop kopen. Die is in een klein stalletje tegenover de garage te koop. Toch een goede keus dat we een Lada gekocht hebben. Het zoeken van reserveonderdelen is daardoor geen probleem. Stel je voor dat ik zo’n zelfde probleem met een Westerse auto had gehad.
Tijdewns het vervangen van de olie worden door een andere monteur de twee banden verwisseld. Ieder werkt hier voor zichzelf en daardoor zijn de monteurs zeer gemotiveerd. Na een halfuurtje is alles klaar en wordt de auto weer van de brug gehaald. We krijgen de oliejerrycans terug. De jerrycan met de transmissieolie blijkt nog onaangeroerd te zijn. We vragen daarom de monteur waarom hij de olie niet vervangen heeft. Het antwoord is simpel en typisch Kazachs: “Ik heb in de versnellingsbak gekeken en ik vond dat die olie nog voldoende goed was”. Een Kazach was hier waarschijnlijk heel blij mee geweest, maar wij vervangen de olie liever vóórdat de kwaliteit naar beneden gaat. De auto gaat daarom nog even op de brug en in tien minuten worden differentieel en versnellingsbak voorzien van nieuwe schone olie.
Omdat er wat ruimte op het stuurhuis zit gaan we nog even naar de naastgelegen uitlijnopstelling. De voorwielen worden netjes uitgelijnd, de speling wordt uit het stuurhuis gehaald—wat bij een Lada heel simpel kan met een stelbout, maar bij de meeste moderne auto’s onmogelijk is—en met een als nieuwe auto rijden we naar Shymkent voor verdere inkopen.
Ruslan heeft al tijden last van zijn pink. De vinger hangt er maar wat bij, de hand is dik en het is lastig en pijnlijk om hem recht te trekken. Net zoals een Kazach een auto pas repareert als de onderdelen achter hem op het wegdek zijn gevallen vond Ruslan het tot nu toe niet nodig om naar de dokter te gaan. Maar de klachten worden niet minder en vandaag hebben Elmira en ik hem eindelijk kunnen overtuigen dat het toch niet zo’n slecht idee is om in het ziekenhuis een Röntgenfoto te laten maken om te kijken of er niet iets gebroken is. Omdat Ruslan ook in Shymkent onderdelen voor de tractor moet kopen gaat hij vandaag mee naar het diagnostisch centrum aldaar.
Medische zorg is in Kazachstan anders georganiseerd dan in Nederland. De basisvoorzieningen—zoals de huisarts, vaccinaties voor kinderen en dergelijke—zijn gratis, voor “specialistische” hulp zoals het maken van Röntgenfoto’s moet een nominaal bedrag betaald worden. Voor 460 Tenge (nog geen drie euro) wordt er een foto van Ruslan’s hand gemaakt en kijkt een specialist wat er aan de hand is. Op de foto is geen breuk te zien. De arts adviseert Ruslan om naar een rheumatoloog te gaan voor verder onderzoek, maar daar heeft hij geen tijd voor. Het is hooitijd dus er moet gewerkt worden. Als de pink er in september nog losjes bijhangt is dat misschien een optie.
In Kazachstan houden ziekenhuizen en andere medische instellingen geen uitgebreid patiëntenarchief bij en dus krijgt Ruslan de Röntgenfoto mee naar huis.
Het leven in Kazachstan is saaier dan in Nederland. Daarom heeft men er een handje van om als er iets gevierd moet worden om dat dan heel uitbundig te doen. Ik heb al eens geschreven over het grote aantal bruiloften dat plaats vindt in de herfst. Gisteren was het feest bij de overburen. Van heinde en verre waren familieleden gekomen om aan het feest deel te nemen. De overbuurman werkt in het Aksu-Zhabagly natuurreservaat en daarom stond er voor overdag een bezoek aan het reservaat op het programma.
Voor de avond was een life band ingehuurd. Wij hebben dat geweten. Ondanks de goede geluidsisolerende eigenschappen van een 60 centimeter dikke muur van leem en stro lagen we op onze superorthopedische matrassen heen en weer te schudden. Tot twee uur ‘s nachts hield de band de sfeer erin. Vandaag gaat het feest nog door, maar hopelijk zijn de feestgangers tegen de avond zo ladderzat van de wodka, dat ze niet nog eens zo’n luidruchtige nacht gaan produceren.
Van jaren geleden herinner ik mij nog de reclame op de televisie met het muziekje “Ik hou van lekker fris, ik hou van lekker anders, ik hou van lekker anders lekker fris”. Het melodietje om Heinz Sandwich Spread aan te prijzen. Ik heb dat spul nooit op mijn brood gesmeerd. Het is altijd gebleven bij zaken als hagelslag, kaas en banaan.
Sinds kort beschikken we over een grote nieuwe koelkast en die moet natuurlijk vol. Toen we bij het winkelen in Shymkent in de supermarkt tegen een rek met allemaal Heinz sauzen aanliepen en ik de Sandwich Spread zag staan besloot ik daarom om maar eens een potje te proberen. De eerste pot is nu bijna leeg en ik moet toegeven, het overtreft alle verwachtingen. Het lijkt een beetje op selleriesallade, maar dan voller van smaak. Gek eigenlijk. Wanneer dat melodietje van 15-20 jaar geleden niet door mijn hoofd had gespeeld dan had ik het potje hoogstwaarschijnlijk in de schappen laten staan. Interessant hoe reclame ook na jaren nog zijn werk kan doen.
Even wat nieuwe informatie over de gelegenheidsaankoop van een koe en kalf die we bijna een maand geleden gekocht hebben. Na een maand elke dag een beetje bijvoederen en fris gras van de berghellingen is de productie nu van 3 naar 12 liter melk per dag. Een goede productie gezien de stier en koe waar dit dier van afstamt.
De les die we hieruit kunnen leren: Je kunt uit de onderkant van een koe niet meer halen dan je er aan de voorkant instopt. Het is af en toe echt schrikbarend hoe “economisch” de Kazachen hier denken. Althans economisch is het woord dat ze zelf gebruiken waneer ze weer ergens een paar Tenge op bespaard hebben. Kortzichtig zou ik het liever willen noemen.
“Wauw, ik ben al een maand en één dag”, lijkt Nathalie hier te denken, “een echte grote meid!”
Nathalie is vandaag één maand oud geworden. Van pappa en mamma heeft ze een mooi cadeau gekregen, een mobiel die muziek maakt, ronddraait en boven het bed gehangen kan worden. Met de klompjes van neef Sybren aan is het een echte feestdag.
