Op deze weblog is al een aantal keren de aanstaande bouw van ons huis besproken met de daarbij optredende problemen om kwalitatief goed materiaal en personeel te vinden. Maar het huis zelf is nog niet aan bod gekomen. Om een tipje van de sluier op te lichten hier een artist’s impression van het huis. Details kunnen hier en daar nog wat gewijzigd worden maar dit is hoe het er zo ongeveer uit gaat zien.
De dubbele garage aan de voorkant zit op het niveau van de bodem. Het vloerniveau van het huis zelf ligt echter op 1,375 m om daaronder een voldoende groot souterrain over te houden. Onze originele plannen om het vloerniveau lager te houden zijn (letterlijk) gestrand op de keiharde bodem die zich op zo’n 60 centimeter diepte bevindt. Onder het motto “dan maar de lucht in” hebben we daarom het hele vloerniveau opgekrikt.
Het is niet allemaal eerlijk verdeeld in de wereld. Niet alleen het geld is op sommige plaatsen meer voorhanden dan op andere, ook met stenen is het droevig gesteld.
Enkele dagen geleden was ik in een tuincentrum hier in Nederland. Er stonden een aantal korven met keien opgesteld voor de verkoop, met prijzen tussen de € 0,25 en € 0,45 per kilo. Begin dit jaar hebben mijn schoonouders ongeveer 100 ton aan keien uit hun landbouwgronden verwijderd om inzaaien, maaien en oogsten mogelijk te maken. Die zouden in Nederland tussen de € 25.000 en € 45.000 opbrengen. Voor de liefhebbers: ze zijn gratis af te halen. Wel even voor eigen vervoer zorgen (vanuit Kazachstan).
De NASA heeft enkele jaren alle space shuttles aan de grond gehouden na het tragische ongeval met de Columbia op 1 februari 2003. Nu er met de lancering van de Discovery opnieuw stukken van het isolatiemateriaal zijn afgebroken heeft NASA besloten na deze vlucht nieuwe vluchten uit te stellen tot een definitieve oplossing bereikt is.
Gezien de ambities die de VS heeft—Bush wil dat er over een aantal jaren Amerikanen op Mars rondlopen—betekent dit opnieuw een flinke knauw voor het Amerikaanse ruimtevaart programma en tegelijkertijd een opsteker voor de Russen. Het betekent dat Baykonur in Kazachstan nog lang het enige ruimtevaartcentrum in de wereld zal blijven van waaruit geregelde bemande vluchten zullen worden uitgestuurd. De schijnbaar antieke techniek die de Russen nog altijd toepassen voor hun ruimtevluchten lijkt het definitief gewonnen te hebben van de technologische snufjes van de Amerikanen.
Nieuw is niet altijd beter zogezegd.
Het is in Kazachstan niet gemakkelijk een huis te bouwen. Nee, eigenlijk zeg ik het verkeerd. Het is heel gemakkelijk om een huis te bouwen, maar niet om een huis te bouwen dat net als huizen in Nederland vijftig jaar of langer zonder problemen staat. Niet alleen hebben de bouwvakkers daar weinig verstand van zaken, ook het materiaal is vaak een probleem.
Eén van de basisproducten voor de bouw van een huis is beton. De fundering moet van beton zijn—de bakstenen in Kazachstan zijn te zwak om een aardbeving te kunnen weerstaan—en in ons geval ook de vloeren en kolommen. In Nederland heeft elke bouwvakker wel enig verstand van het maken van beton. Zo moet er in basisbeton grind, zand, cement en water. Daar gaat het in Kazachstan al mis. Cement is duur, dus doet men er maar 60% in van wat in Nederland gebruikelijk is. Het zand wordt uit de rivier geschept—lekker goedkoop en dichtbij—en water wordt in overvloed toegevoegd want dan vloeit het beton lekker gemakkelijk. En dan vinden ze het gek dat ze na een jaar met een schep het grind zo van het beton af kunnen scheppen.
Ik ben in 1998 in Amerika op een workshop geweest bij een bedrijf gespecialiceerd in het bouwen van koepelvormige huizen van beton. Mijn kennis van beton is iets meer dan de mensen in Kazachstan denken—zij hebben nog altijd het idee dat ik alleen maar iets met computers doe—en met deze kennis in de hand wil ik er voor zorgen dat ons huis wel een fundering krijgt die langer staat dan de verwachte levensduur van Elmira en mij.
Beton is eigenlijk heel simpel. Het is een mengsel van grote (grind) en kleinere vulmaterialen (zand) die bijna precies in elkaar passen. Deze vulmaterialen zijn met cement aan elkaar geplakt zodat een monolithisch gesteente ontstaat. Om er voor te zorgen dat het een stevig geheel wordt zonder al te veel gaten moeten de ruimten zoveel mogelijk opgevuld zijn. Dit kan gedaan worden door een goede verhouding te kiezen van grof en fijn zand. Het grove zand vult de ruimten tussen het grind, terwijl op zijn beurt het fijne zand weer de ruimten tussen het grove zand vult. Voor de verhouding tussen grof en fijn zand zijn normen opgesteld. Zand dat je bij een bouwmaterialenhandel koopt voldoet hier aan, dus in Nederland hoef je hier eigenlijk nooit op te letten. Toen ik dit in Kazachstan vertelde dachten ze dat ik van Mars kwam maar dat denken ze wel vaker, dus daar ben ik al aan gewend. Gelukkig was er één bouwvakker, Mischa die ook in Duitsland in de bouw gewerkt heeft, die mij zelfstandig vertelde dat zand het grootste probleem is van de betonkwaliteit in Kazachstan.
Om nu het juiste zand te zoeken—of eventueel te mengen—heb ik enkele dagen geleden hier in Nederland een set zandzeven gekocht. De zeven hierin hebben een bekende maaswijdte en door verschillende zandmonsters te onderzoeken moet het nu niet moeilijk meer zijn een goed bouwzand te mengen. Het was best even zoeken waar dergelijke zeven in Nederland te vinden zijn, maar uiteindelijk heb ik ze gevonden bij stichting Veldwerk Nederland die onder meer producten maakt voor het onderwijs. Het zijn zandzeven voor educatieve doeleinden om kinderen zelf bodemonderzoek te laten doen. Eigenlijk ga ik ze ook voor educatieve doeleinden gebruiken om Kazachen te laten zien dat je óók in Kazachstan met Westerse kwaliteit kunt bouwen.
Streepjescodes vind je op bijna alle producten in de winkels. Maar in de praktijk let je er bijna niet op. In Kazachstan is dat wel anders. Elmira en ik zijn erg handig geworden in het uitdokteren waar een bepaald product vandaan komt. Producten uit Nederland beginnen bijvoorbeeld met 87. Er zijn veel producten te koop die zogenaamd uit het westen komen maar die in de praktijk in China of Kazachstan gemaakt zijn. De streepjescode vertelt dan waar het product werkelijk gemaakt is.
Ik dacht dat wij de enigen waren met een dergelijke afwijking, maar het blijkt één van de tekenen te zijn dat je te lang in Kazachstan woont. Tenminste volgens punt 36 van deze lijst van symptomen zoals die op de Kazachse site voor expats voorkomt. Overigens zijn er meer punten van de lijst waar ik aan voldoe. Om precies te zijn: 1, 2, 5, 7, 10, 12, 14, 19, 21, 25, 32, 36, 42, 44, 49, 50, 52 en 53.
Elmira is vandaag op stap geweest om uit te zoeken waar veevoer het beste gekocht kan worden. De prijzen zijn ten opzichte van vorig jaar spectaculair gedaald. Voor een kilo voer werd vorig jaar 8 tot 12 Tenge gevraagd, nu liggen de prijzen tussen de 3,5 en 5 Tenge. Waarschijnlijk is meer productie de reden. Vorig jaar is een de gigantische veevoederfabriek in Tjulkebas gekocht door het bedrijf Sana (gesponsord door echtgenote Sarah van president Nazarbayev, vandaar de bedrijfsnaam) en bij deze fabriek kan nu weer veevoer gekocht worden. Tot vorig jaar was de productie en distributie van veevoer in handen van lokale boeren en handelaren.
Toen Elmira bij de deze veevoederfabriek naar de actuele prijzen vroeg kwam ze tot een verrassende ontdekking. Naast de veevoederfabriek is een asfaltfabriek gevestigd waar ook gebroken grind kan worden gekocht. Wij hebben maanden gezocht naar dit materiaal om goed beton te kunnen maken voor de fundering van ons huis en wanneer je er niet om zoekt loop je er zo tegenaan.
In Nederland worden veel tweedehands kleren ingezameld. Veel mensen weten niet wat er daarna met die kleren gebeurt. Veel van de ingezamelde kledingstukken verdwijnen in de handel. Kazachstan is een belangrijke afnemer van tweedehands kleren. In bijna elk dorp van enige omvang is wel een winkel te vinden waar die kleren worden verkocht, ook in Wanovka op zo’n 20 minuten afstand van Zhabagly. De kleren worden daar per gewicht verkocht, uit mijn hoofd ongeveer 2 euro per kilo.
Elmira is vanochtend met Ruslan wezen shoppen bij de tweedehands zaak. Zelf heeft ze voor 6000 Tenge gekocht (bijna 40 euro) en Ruslan voor 14000 Tenge (85 euro). De bedragen zijn zo hoog, omdat er ook een bergschoenen bij zitten voor een aantal familieleden. Gerenommeerde schoenen—vaak in bijna nieuw staat—worden in de tweedehands winkel voor een appel en een ei verkocht. Stappers waar je hier enkele honderden euro’s voor betaalt gaan daar voor maximaal 10 euro per paar van de hand.
Vanochtend is Elmira met Nathalie naar het ziekenhuis geweest voor een inenting tegen tuberculose. In Nederland komt tuberculose nauwelijks voor en worden alleen personen uit risicogroepen preventief ingeënt. In Kazachstan is het een veel voorkomende ziekte waardoor het BCG vaccin tot het standaard vaccinatieprogramma aldaar behoort. Nou ja, standaard vaccinatieprogramma is een groot woord. Het BCG vaccin wordt daar door de regering gedistribueerd in ampullen waarmee 20 kinderen kunnen worden gevaccineerd. Dus eerst moet gewacht worden tot er 20 kinderen zijn die voor het vaccin in aanmerking komen alvorens men daar tot vaccinatie over gaat. Omdat bovendien veel ouders op het platteland niet over eigen vervoer beschikken blijven veel kinderen hierdoor ongevaccineerd. Gelukkig is vervoer voor ons geen probleem en dus heeft Nathalie vandaag deze belangrijke inenting gekregen.