Beton en zand
Het is in Kazachstan niet gemakkelijk een huis te bouwen. Nee, eigenlijk zeg ik het verkeerd. Het is heel gemakkelijk om een huis te bouwen, maar niet om een huis te bouwen dat net als huizen in Nederland vijftig jaar of langer zonder problemen staat. Niet alleen hebben de bouwvakkers daar weinig verstand van zaken, ook het materiaal is vaak een probleem.
Eén van de basisproducten voor de bouw van een huis is beton. De fundering moet van beton zijn—de bakstenen in Kazachstan zijn te zwak om een aardbeving te kunnen weerstaan—en in ons geval ook de vloeren en kolommen. In Nederland heeft elke bouwvakker wel enig verstand van het maken van beton. Zo moet er in basisbeton grind, zand, cement en water. Daar gaat het in Kazachstan al mis. Cement is duur, dus doet men er maar 60% in van wat in Nederland gebruikelijk is. Het zand wordt uit de rivier geschept—lekker goedkoop en dichtbij—en water wordt in overvloed toegevoegd want dan vloeit het beton lekker gemakkelijk. En dan vinden ze het gek dat ze na een jaar met een schep het grind zo van het beton af kunnen scheppen.
Ik ben in 1998 in Amerika op een workshop geweest bij een bedrijf gespecialiceerd in het bouwen van koepelvormige huizen van beton. Mijn kennis van beton is iets meer dan de mensen in Kazachstan denken—zij hebben nog altijd het idee dat ik alleen maar iets met computers doe—en met deze kennis in de hand wil ik er voor zorgen dat ons huis wel een fundering krijgt die langer staat dan de verwachte levensduur van Elmira en mij.
Beton is eigenlijk heel simpel. Het is een mengsel van grote (grind) en kleinere vulmaterialen (zand) die bijna precies in elkaar passen. Deze vulmaterialen zijn met cement aan elkaar geplakt zodat een monolithisch gesteente ontstaat. Om er voor te zorgen dat het een stevig geheel wordt zonder al te veel gaten moeten de ruimten zoveel mogelijk opgevuld zijn. Dit kan gedaan worden door een goede verhouding te kiezen van grof en fijn zand. Het grove zand vult de ruimten tussen het grind, terwijl op zijn beurt het fijne zand weer de ruimten tussen het grove zand vult. Voor de verhouding tussen grof en fijn zand zijn normen opgesteld. Zand dat je bij een bouwmaterialenhandel koopt voldoet hier aan, dus in Nederland hoef je hier eigenlijk nooit op te letten. Toen ik dit in Kazachstan vertelde dachten ze dat ik van Mars kwam maar dat denken ze wel vaker, dus daar ben ik al aan gewend. Gelukkig was er één bouwvakker, Mischa die ook in Duitsland in de bouw gewerkt heeft, die mij zelfstandig vertelde dat zand het grootste probleem is van de betonkwaliteit in Kazachstan.
Om nu het juiste zand te zoeken—of eventueel te mengen—heb ik enkele dagen geleden hier in Nederland een set zandzeven gekocht. De zeven hierin hebben een bekende maaswijdte en door verschillende zandmonsters te onderzoeken moet het nu niet moeilijk meer zijn een goed bouwzand te mengen. Het was best even zoeken waar dergelijke zeven in Nederland te vinden zijn, maar uiteindelijk heb ik ze gevonden bij stichting Veldwerk Nederland die onder meer producten maakt voor het onderwijs. Het zijn zandzeven voor educatieve doeleinden om kinderen zelf bodemonderzoek te laten doen. Eigenlijk ga ik ze ook voor educatieve doeleinden gebruiken om Kazachen te laten zien dat je óók in Kazachstan met Westerse kwaliteit kunt bouwen.
