Toen ik nog in Kazachstan was hebben Elmira en ik voor Nathalie een po gekocht. Niet een normale, maar eentje met contacten onderin waardoor een melodietje wordt gespeeld wanneer de contacten nat worden. Het is in Kazachstan gebruikelijk dat kinderen vroeg zindelijk worden gemaakt—dat scheelt in de benodigde luiers—en Elmira is dan ook al enige tijd bezig om Natalie te leren van de po gebruik te maken. Ze vindt het muziekje dat klinkt nadat ze geplast heeft kennelijk heel interessant, want elke keer als het klinkt luistert ze aandachtig. Vandaag heeft ze al vier keer met succes op de po geplast. Elmira had nog maar één keer de luier hoeven te verschonen vertelde ze me vanavond. Ik vermoed dat Nathalie met deze aanpak en hulpmiddelen eerder zindelijk zal zijn dan het gemiddelde kind in Nederland.
In Kazachstan is repareren tot een volkskunst verheven. In gevallen waar wij Nederlanders zonder na te denken nieuw zouden kopen doet men in Kazachstan altijd eerst nog verwoede pogingen om een defect apparaat te repareren. De enige drijfveer is geld, repareren is immers meestal goedkoper dan nieuw kopen, tenminste wanneer het een eenmalige reparatie betreft.
Begin dit jaar zijn we regelmatig getroffen door elektriciteitsstoringen. Die werden meestal veroorzaakt door een doorgebrande centrale elektriciteitsmeter in het transformatorhuisje in het centrum van het dorp. De meter kon de zware belasting van de vele elektrische boilers in onze straat niet aan en hield er daarom periodiek mee op, soms zelfs vaker dan één keer per week. Tot enkele maanden geleden was de procedure dat een buurtbewoner bij de op de meter aangesloten huizen langs ging collecteren om de reparatie van de electriciteitsmeter te betalen. Reparatie kostte rond de 1500 Tenge, een nieuwe meter 2700 Tenge.
Op 12 juni was ik het na een stroomstoring van 4 dagen zo zat, dat ik het gecollecteerde geld bij elkaar heb geschraapt en zelf naar Shymkent ben gegaan om een goede meter te kopen met meer capaciteit. Wat die meter meer kostte dan er gecollecteerd was heb ik uit eigen zak betaald, net als de benzinekosten. Vandaag heb ik Elmira tussen neus en lippen door gevraagd of ze de afgelopen tijd nog een elektriciteitsstoring hadden gehad.
Na even denken antwoordde Elmira dat tijdens mijn afwezigheid de stroom niet één keer was uitgevallen. Kennelijk is een nieuwe elektriciteitsmeter dus uiteindelijk toch goedkoper dan een paar keer per maand een oude meter te laten repareren.
