Lammert's Weblog

Het regent nu al een paar dagen lang. Gisteren is er door de regen kortsluiting ontstaan in de centrale transformator van het dorp, maar die hebben ze gelukkig vrij snel kunnen vervangen waardoor we maar een paar uur zonder stroom hebben gezeten. Het ziet er niet naar uit dat het weer vandaag beter wordt. Ruslan en Elmira zullen naar Tjulkebas en Wanovka gaan om daar voer in te kopen voor het vee in de bergen. Na de winter zijn er nog veel voorraden over en de prijs is nu lager dan voor de winter. Onderwijl zal ik de boiler weer monteren en ophangen in de badruimte.

Het in elkaar zetten van de boiler gaat vrij snel. Eigenlijk is zo’n ding niet meer dan een geïsoleerde bak met een verwarmingselement, een thermostaat en twee leidingaansluitingen voor het inkomende en uitgaande water. Met zorg maak ik de afdichtrubbers schoon om te voorkomen dat de ketel gaat lekken. Het laatste restje kalk schud ik uit de ketel waarna het bodemdeksel weer gemonteerd kan worden. Een boiler is wel onhandig om te sjouwen, maar niet extreem zwaar. Tenslotte bevat het in lege toestand niet veel meer dan lucht en isolatiemateriaal. Aan de muur van de badkamer zijn twee haken bevestigd waarop de boiler kan worden gehangen. De leidingen worden aangesloten en de aanvoer- warmwaterkraan van het bad wordt geopend. Nu kan het water vrijelijk naar binnen stromen. 13 minuten kost het voor de 80 liter ketel volledig gevuld is. Snel, zeker gezien de waterdruk op dit moment. Het ontkalken heeft zeker zijn nut gehad. Nu kan het de stekker in het stopcontact. Het lampje van de thermostaat gaat branden en de elektriciteitsmeter begint te zoemen. Over een paar uur is er weer stromend warm water!

Even onder de douche is in Zhabagly niet zo gemakkelijk als het lijkt. Afgelopen winter heeft het hier 25 graden gevroren en uit voorzorg zijn toen de wasmachine en de boiler uit de aangebouwde badruimte gehaald en in huis geplaatst. Ondanks bijverwarming kon toch niet voorkomen worden dat een afsluitkraan en een T-stuk in de badruimte onder het geweld van het inwendige ijs bezweken. Gisteren hebben we op de markt een nieuwe afsluiter en T-stuk gekocht. Misschien kan ik vanavond eindelijk weer douchen.

Er kan weinig vervelender in een waterleiding kapot gaan dan een afsluitkraan. De enige manier om een nieuwe te monteren is door de vorige te demonteren en met een heus waterballet te proberen de nieuwe erop te plaatsen. Een centrale afsluitkraan per huis kent men hier niet, de meeste huizen zijn rechtstreeks op de centrale leiding aangesloten. Water komt uit het natuurgebied en kost bijna niets, dus watermeters en waterverspilling zijn hier onbekende begrippen. In dit overigens zo droge land heeft Zhabagly te kampen met een wateroverschot. Gelukkig staat er op dit moment nog niet veel druk op het waterleidingnet omdat het in de bergen nog koud is. Pas wanneer de sneeuw daar gaat smelten aan het eind van deze maand neemt de aanvoer van water, en daarmee de druk toe.

Als ik de oude kraan eraf gedraaid heb lukt het me met een duim de leiding redelijk af te sluiten. Onderwijl wikkel ik Teflon tape rond de schroefdraad om het geheel straks waterdicht te maken. Daarna pak ik de nieuwe kraan om die op de leiding te schroeven. Helaas gaat dat niet zonder mijn duim van de opening te halen dus ik word toch nog nat. Niet ernstig gelukkig, maar het is smeltwater en dus wel erg koud. Het is hier in Kazachstan altijd maar gokken hoeveel Teflon tape nodig is. Soms is er heel veel ruimte op de schroefdraad en zijn veel wikkelingen nodig voor een goede afdichting, soms is het een hele krappe passing en is elke wikkeling haast te veel. Gelukkig heb ik het goed ingeschat en de kraan schroeft mooi op de leiding. Nog even natrekken met een steeksleutel en kijken of het dicht is. OK, er komt geen water onder de schroefdraad vandaan. Hoewel dit geen definitieve test is—die komt pas in de lente als de waterdruk op zijn hoogst is—is de afdichting in ieder geval goed genoeg om geen grote lekkage te veroorzaken.

Het tweede probleem is het T-stuk bij de badkuip voor het koude water. Op echt Kazachstaanse wijze is ook deze leiding rechtstreeks op de hoofdleiding aangesloten waardoor het ook hier niet mogelijk is een afsluitkraan dicht te draaien om de waterstroom binnen de perken te houden. Overijverige bouwvakkers hebben twee jaar geleden over de leiding 10 centimeter beton gestort, dus even een kraantje ertussen plaatsen is geen optie. Gelukkig stroomt het overtollige water in de badkuip, dus als ik mij een beetje strategisch opstel word ik niet al te nat.

Het vastdraaien van het T-stuk op het eindje van 15 centimeter buis dat uit de tegelwand steekt gaat zonder problemen. Met een ferme haal van de steeksleutel zet ik beide overgebleven uiteinden in de juiste richting. Maar nu komt het probleem van het aansluiten van de bestaande doucheleiding. Bij de aanleg van de waterleiding heeft men het niet zo nauw genomen met de uitlijning. Op de ijzeren leiding heeft men een stuk schroefdraad gelast waarop nu het T-stuk is gedraaid. Maar dat is niet haaks gelast waardoor het T-stuk schuin staat op de doucheleiding. Ruslan weet raad. In de schuur ligt een schroefsleutel van een halve meter—een stuk gereedschap dat in Nederland de naam moordernaar draagt—en met een paar ferme tikken wordt de leiding verteld dat hij in een andere richting moet wijzen. Met wat spierkracht wordt het T-stuk onder de doucheleiding gemanouvreerd en het lukt om de mof vast te draaien. Wat Teflon tape aan de onderkant, touw aan de bovenkant, contramoer vastdraaien en het geheel zit.

De badkraan kan weer gemonteerd, maar eerst moeten de afdichtrubbers vervangen worden. Die zijn kennelijk niet bestand geweest tegen de hoge temperaturen van ons warme water want de rubbers hangen er in flarden bij. Een autobinnenband is echter ook na zijn eerste leven nog goed inzetbaar voor allerlei reparatieklussen en met een schaar worden een paar, niet volledig ronde, maar wel goed afdichtende ringen gecreëerd. Alle kranen kunnen nu worden geopend om de leidingen door te spoelen en dat is nodig, want in de ijzeren leidingen is de afgelopen maanden behoorlijk wat corrosie opgetreden!

Nu hoeft alleen nog maar de boiler op zijn plaats te worden teruggehangen. Bij het optillen maakt de boiler een onheilspellend rammelend geluid. In de handleiding staat dat eens in de twee jaar de interne magnesium anode moet worden gecontroleerd en zonodig vervangen. Redenen genoeg om het bodemdeksel te verwijderen en de toestand van binnen eens te aanschouwen. Gelukkig is de bijgeleverde handleiding in zowel Russisch als Engels, dus het kost weinig moeite om de thermostaat te demonteren en het bodemdeksel los te maken.

Al snel wordt duidelijk wat de oorzaak van het gerammel is. Het water in Zhabagly is hard, en daarmee bedoel ik ook echt HARD. Het water wordt gewonnen uit een ondergrondse bron in het natuurreservaat en onze boiler lijkt wel een miniatuur druipsteengrot. Er heeft zich een enorme hoeveelheid kalk afgezet op het verwarmingselement, de buizen en de binnenwand. Die kalk is deels los gegaan, en ligt nu als brokken in de ketel. Het eventjes terugplaatsen van de boiler om vanavond te douchen zal niet lukken, eerst moet dit stuk techniek worden ontdaan van zijn ketelsteen om te voorkomen dat het verwarmingselement te vroeg doorbrandt.

Hoe ontkalk je een verwarmingselement? Koken in water met azijn is een beproefde methode, maar het azijnzuur tast ook de magnesium anode aan. Die zit met schroefdraad vast op de bodemplaat, maar daar heeft zich zoveel kalk op afgezet dat het niet lukt het element los te draaien zonder iets te beschadigen. De enige methode die overblijft is mechanische verwijdering, ofwel net zolang kloppen en schuren op de kalklaag tot deze van het verwarmingselement los laat en het blanke metaal weer zichtbaar wordt. Een tijdrovend en precies werkje want het verwarmingselement mag niet beschadigd raken. Uiteindelijk is het half twaalf ‘s avonds als het element er weer in zijn originele staat uitziet. Tijd om naar bed te gaan, morgen zien we wel verder.

Als part-time wereldreiziger neem ik slechts zelden zaken mee terug uit het buitenland voor het thuisfront. Daarop is echter één uitzondering. Mijn moeder is een chronisch kettingrookster. Alle pogingen om ermee op te houden zijn gestrand en dus berust ik maar in dit feit en probeer ik in plaats daarvan de secundaire (financiële) lasten wat te verzachten. Roken wordt steeds duurder in Nederland, en daarom heb ik de vorige keer een aantal pakjes van een lokaal Kazachstaans merk meegenomen naar Nederland. Mijn schoonvader heeft als collega kettingroker dat merk aanbevolen omdat het qua smaak en rookgenot (wat is dat eigenlijk?) het dichtst bij de Europese sigaretten komt. Deze sigaretten worden gemaakt in de Philip Morris fabriek in Almaty, dus volgens Westers recept.

De douanebeambte die mijn bagage de afgelopen keer controleerde keek mij wat schaapachtig aan. Het kwam wel veel voor dat mensen Westerse sigaretten meenamen naar Kazachstan, maar dat Westerlingen Kazachstaanse sigaretten meenamen naar Europa was zeker een uitzondering. Maar omdat het aantal sigaretten binnen het vrijgestelde aantal viel waren er verder geen problemen en heb ik zo het thuisfront op meer dan een week goedkoop roken kunnen trakteren. En de sigaretten bleken qua smaak nauwelijks van het merk te onderscheiden dat mijn moeder normaal koopt.

Vandaag liepen we bij het inkopen doen toevallig tegen een optom sigarettenwinkel aan in Shymkent. Voor wie niet weet hoe het marktsysteem in Kazachstan werkt een kleine uitleg. Een Kazachstaanse markt bestaat uit een groot aantal stalletjes van enkele vierkante meters per stuk waar zelfstandige kooplui hun waar aan de man brengen. Elke markt is ingedeeld in productgroepen. Je hebt een gebied waar kleding wordt verkocht, een ander gebied voor fruit- en groenten, etc. In zo’n gebied verkopen alle marktkooplui ongeveer hetzelfde assortiment goederen en de onderlinge concurrentie bestaat uit het beter uitstallen, lagere prijs, of met meer misbaar aanprijzen van de goederen.

Rond de markt zijn zogenaamde optom winkels. Deze winkels bevooraden de marktstalletjes en zijn daardoor een soort lokale groothandel. Elke optom winkel heeft een beperkt assortiment van vaak maar enkele tientallen artikelen maar daarvan wel veel voorraad en een lagere prijs. En vandaag liepen we dus bij toeval tegen een sigaretten-optom van de markt in Shymkent aan.

Ik heb direct bij de optom de nodige sigaretten ingeslagen en ook voor mijn schoonvader hebben we de voorraad aangevuld. Want in prijs scheelt het nogal. Afgelopen oktober heb ik voor een pakje van 20 sigaretten 35 Tenge neergeteld. Vandaag komt zo’n zelfde pakje op 30,5 Tenge. Omgerekend kost een slof van 200 sigaretten nu 1,80 euro. Als ik goed geïnformeerd ben kost zo’n zelfde hoeveelheid sigaretten in Nederland op dit moment 29,60 euro, voornamelijk belastingen die rechtstreeks de schatkist in vloeien.

Wij zijn sinds bijna een jaar hier in Kazachstan de trotse eigenaar van een auto. Een Lada—of beter een Zhiguli want Lada is alleen maar een merknaam—die we nieuw hebben gekocht. Wie dacht dat het Fiat model Lada al lang tot de museummodellen behoorde komt bedrogen uit. Het is nog steeds een topmodel van de Lada fabrieken met een productie van honderdduizenden exemplaren per jaar. Dit model wordt alleen niet meer in West Europa verkocht omdat het niet voldoet aan de steeds strenger wordende milieu eisen daar. De auto is sinds het originele Fiat model slechts op enkele punten gewijzigd en dat heeft zo zijn voordelen. Het is een model met achterwiel aandrijving met een zware achteras en even lomp uitgevoerde ophanging van de voorwielen. De meeste Westerse auto’s zijn voorwiel aangedreven en hebben onafhankelijk opgehangen achterwielen. Dat geeft wel een betere wegligging in bochten en bij hoge snelheden, maar op de hobbelwegen met diepe kuilen zoals die hier voorkomen is dat fragiele metaalwerk zo aan zijn eind.

Een tweede voordeel van een Zhiguli is, dat het motorsysteem sinds begin jaren tachtig nauwelijks veranderd is en daardoor elke boerensmid het kan reperareren mochten we onderweg tot stilstand komen. Maar zover willen we het niet laten komen en daarom gaan we trouw elke 10.000 kilometer naar de garage voor een grote beurt. Vandaag staat de 20.000 km beurt op het programma.

Het garagesysteem in Kazachstan heeft zijn charmante eigenschappen. Je gaat eerst naar de automarkt en koopt daar de onderdelen die je denkt nodig te hebben. In ons geval een nieuw luchtfilter, een oliefilter en een jerrycan olie. Je hebt als autoeigenaar zelf de keuze welke onderdelen je koopt. Zit je krap bij kas, of neem je het niet zo nauw met het onderhoud dan koop je goedkope Chinese filters, anders neem je filters van Russische of Westerse makelij. Hetzelfde geldt voor de olie. Er is olie te koop van 60 Tenge per liter tot 800 Tenge. Zelf kiezen we voor de laatste en niet zonder reden.

Er gaat hier het verhaal dat je een automotor elke 40.000 kilometer moet reviseren. Zelf geloof ik daar niet zoveel van. Een motor—mits netjes gebruikt—gaat zeker 200.000 kilometer mee voordat de interne slijtage zo groot is dat de lekkage langs zuigers en kleppen het vermogen, benzine- en olieverbruik duidelijk gaat beïnvloeden. Dat geldt ook voor Lada’s die in Nederland rondrijden, dus waarom niet voor Lada’s in Kazachstan? Wanneer de slijtage toch sneller gaat, dan kan dat maar één oorzaak hebben, namelijk een verhoogde wrijving tussen de bewegende componenten. En smeerolie is het middel om wrijving tussen de bewegende componenten in een motor tegen te gaan.

De functionaliteit van smeerolie wordt niet bepaald door de oliecomponent zelf, maar door de dopes, kleine toevoegingen van speciale stoffen die het gedrag van de olie bij hoge temperaturen, lange gebruiksduur en in combinatie met aggresieve bijproducten van het benzine verbrandingsproces bepalen. En juist deze dopes bepalen in hoge mate de prijs van de olie.

Zelf heb ik in Nederland met mijn eerste auto 461.000 kilometer gereden zonder enig motor slijtage probleem en dezelfde olie die ik daar gebruikte—Shell Helix plus—pas ik nu ook toe in onze Zhiguli. Hoewel ik niet de illusie heb ook met deze auto een half miljoen kilometers probleemloos te rijden denk ik toch dat hiermee in ieder geval een belangrijke oorzaak van problemen de nek omgedraaid is.

Maar nu snel terug naar de garage, want de monteur staat ongeduldig te wachten op mijn orders terwijl ik dit schrijf 😉

Achter de autodealer waar wij onze auto hebben gekocht is een grote reparatiehal. Hierin staan een aantal bruggen die door zelfstandige monteurs worden gehuurd. Sommigen zijn gespecialiseerd in uitlijnen, anderen in motoronderhoud. Wij rijden onze auto naar de brug van de Oezbeekse monteur die onze auto al eerder onderhanden heeft gehad en waar we goede ervaringen mee hebben. De auto gaat op de brug en wordt van onderen geïnspecteerd.

De hobbelwegen hebben hun sporen nagelaten. De rubbers van de stabilisatorstangen voor zijn gescheurd en ook op de stuurinrichting zit wat speling. Verder zitten enkele moeren niet meer helemaal vast. De vering aan de achterzijde is doorgezakt en de monteur adviseert ons een paar vulrubbers te kopen die boven de veren worden geplaatst. Hierdoor komt de auto aan de achterkant omhoog waardoor we met veel vracht in de kofferbak minder snel het wegdek raken als we door een gat rijden. Handig wanneer we 200 kilo voer over het bergpad naar boerderij brengen zoals afgelopen jaar herhaaldelijk gebeurd is. Met het bestellijstje lopen we naar de automarkt terwijl de monteur onderwijl de olie ververst en de voorbereidingen voor de verdere reparaties treft.

Op de automarkt kopen we de nodige zaken in. Het heeft zo z’n voordelen in een auto te rijden waarin bijna half Kazachstan rijdt. Alle benodigde onderdelen zijn voorhanden bij verschillende marktkramen. We kiezen weer met zorg de wat duurdere, maar betere, originele fabrieksonderdelen uit. Nu is duur een relatief begrip. Totaal zijn we niet meer dan 15 euro kwijt aan alle onderdelen.

Als we terugkomen in de garage schieten we een andere monteur aan. De band die we vorige week hebben gekocht ter vervanging moet nog om de velg gelegd en gebalanceerd worden. Deze monteur is de bandenspecialist en fluitend loopt hij met de band en velg naar zijn hoekje waar hij zijn balanceerapparatuur heeft staan.

Wij lopen terug naar de automarkt om in een restaurantje aldaar wat te eten en vervolgens lampjes voor de Oeazik te kopen. Zoals al een paar dagen geleden gemeld, heeft de kapotte spanningsregelaar van de Oeazik een heel aantal lampjes opgeblazen. Vandaag kopen we nieuwe in. Ook op onze vrachtwagen zijn de nodige lampjes kapot. Omdat die binnenkort voor de APK keuring moet—ja, dat kennen ze hier óók—moet ook daar het nodige aan gebeuren. Met 12 lampjes en een volle maag keren we terug naar de garage.

De band is inmiddels rond de velg gelegd en het wiel is gebalanceerd. De monteur heeft ons reservewiel rechtsachter verwijderd en daar de velg met de nieuwe band voor in de plaats gemonteerd. We rijden nu weer op vier lichtmetalen velgen, dat staat wel zo netjes. Totaal arbeidsloon 100 Tenge, ofwel 60 eurocent. Daar hoef je bij de Kwikfit niet voor langs te komen.

De reparatiewerkzaamheden vorderen onderwijl gestaag. De voorwielen zijn gedemonteerd en de monteur controleert de staat van de remblokken. Hij is enigszins verbaasd, het lijkt wel of er net nieuwe blokken en schijven onder gekomen zijn. Ik snap wel waarom. Het is hier heuvelachtig en veel Kazachen hebben de gewoonte helling-af de motor uit te schakelen om benzine uit te sparen. Als het te hard gaat remmen ze bij. De paar drupjes benzine die je daarmee uitspaart deren mij niet zo erg. Veel belangrijker vind ik het dat mijn remmen nog koel zijn en goed functioneren als ik ze helling-af echt nodig heb. Daarom rem ik altijd op de motor af en raak ik het rempedaal nauwelijks aan. Elmira heeft dat nu ook van mij geleerd en daardoor slijten onze remmen veel minder snel dan gebruikelijk is in Kazachstan. Wat een ander aan benzine bespaart verdienen wij ruimschoots terug aan remblokken en het veilige gevoel dat onze remmen op hellingen als we ze echt nodig mochten hebben het gewoon doen.

We hebben nog een ander mankementje aan de auto. Sinds de winter is de laadspanning van de dynamo niet meer zo constant als daarvoor. Elke Zhiguli is voorzien van een voltmeter in het dashboard om de actuele laadspanning te zien. Een snufje dat op veel Westerse auto’s mist en dat ik in mijn eerste auto in Nederland indertijd ingebouwd heb om problemen in het elektrisch systeem te ontdekken voordat je aan de kant van de weg stilstaat met een lege accu. Want dat laatste is volgende de statistieken van de Wegenwacht nummer één in oorzaken van panne in Nederland. Misschien is het nu een los contactje van de dynamo en omdat de monteur ernaast toch de elektrodeskundige van de garage is laten we hem er even naar kijken. Hij rommelt wat aan de dynamo en schroeft de spanningsregelaar los die daar achterop gemonteerd is. Hij heeft nog eentje liggen van zijn eigen auto—half Kazachstan rijdt immers in een Lada—en schroeft die erop. Ik start en inderdaad, de laadspanning is weer constant. Waarschijnlijk is er met de anderhalve meter sneeuw water in gekomen waardoor de elektronica is aangetast. Het beste is om er een nieuwe regelaar op te monteren.

Het is bijna zes uur en we lopen snel naar de automarkt, waar we die dag al zo vaak zijn geweest, om een nieuwe spanningsregelaar te kopen. De meeste handelaren zijn al naar huis, maar bij één dynamospecialist wordt de deur van de zeecontainer waarin de handelswaar ligt opgeslagen net dicht gedaan. De koopman is bereid om nog even een regelaar voor ons te zoeken en voor 500 Tenge (3 euro) hebben we het benodigde apparaatje. In een wat langzamer tempo dan op de heenweg lopen we terug naar de garage.

De elektromonteur heeft onderwijl een andere auto onderhanden genomen. Op een Lada Samara moeten ruitensproeiers met blauwe feestverlichting worden gemonteerd. Terwijl blauw licht op voertuigen in Nederland absoluut verboden is om verwarring met de auto’s van de hulpdiensten te voorkomen is het dé trend in Kazachstan. Blauwe knipperlichten, blauwe stadslichten en ook blauwe lampjes in de ruitensproeiers, het is hier allemaal in. Het nut ontgaat mij maar Kazachen worden er helemaal wild van. Het kost een klein half uurtje om de draden door het frame van de motorkap te wurmen en op de bedrading van de stadslichten aan te sluiten. Daarna heeft de monteur weer tijd voor ons en vijf minuten daarna is onze auto weer als nieuw.

En het arbeidsloon: voor de dynamoreparatie 200 Tenge (1,20 euro) en voor de grote beurt inclusief uitlijnen 2800 Tenge (16 euro).

Periodiek gaat Elmira naar Shymkent om daar een echo van onze aanstaande gezinsuitbreiding te laten maken. Er zijn twee plaatsen in de stad waar een echo apparaat aanwezig is. Eén apparaat staat in de Oerombayev privé-kliniek bij het ziekenhuis waar Elmira afgelopen oktober een weekje opgenomen is geweest. De tweede mogelijkheid om een echo te laten maken is bij het radio-diagnostisch centrum. Vandaag gaan we naar het radio-diagnostisch centrum omdat dat op onze route ligt.

Medische zorg is niet zo geörganiseerd als in Nederland. Bij de ingang van elke medische instelling is een boekhoudafdeling, duidelijk aangegeven met het woord KACCA. Daar betaal je voor de dienst die je geleverd wilt hebben. Na betaling krijg je een bonnetje waarmee je naar de betreffende afdeling kunt lopen. Een secretaresse neemt daar het bonnetje aan, scheurt het doormidden als teken dat het gezien is en verwijst je door naar één van de specialisten. Een echo kost hier 555 Tenge (3,25 euro). Duurder dan in de privé-kliniek waar we enige tijd geleden 350 Tenge (2 euro) moesten neertellen.

In het radio-diagnostisch centrum zijn twee echo apparaten die elk door hun eigen specialist worden bediend. Zij zijn in concurrentie met elkaar en worden betaald aan de hand van de hoeveelheid patiënten die ze per dag verwerken. Er zijn daardoor geen lange wachtlijsten. Na een minuut of tien is één van de specialisten vrij en wij gaan naar binnen.

Knufsik is nu zo’n 30 weken oud en het lukt niet meer om hem helemaal in beeld te krijgen. Terwijl de specialiste—op deze afdeling werken alleen vrouwen—alle vitale zaken in beeld brengt kijk ik mee op de monitor. Alles zit erop en eraan. Het hartje tikt dat het een lust is, en het wordt steeds waarschijnlijker dat ik inderdaad de veroorzaker ben van dit alles. Knufsik heeft namelijk langere benen dan de gemiddelde Kazach, de eerste tekenen van Fries bloed dat door Knufsik’s aderen bruist…

Op naar de laatste tien weken.

Het eind van de winter is traditioneel de periode van de feestdagen. Zo is 8 maart—vandaag dus—de dag van de vrouw. Dit wordt door veel mannen aangegrepen om een dag vrij te nemen en zich lekker klem te zuipen, dus helemaal het begrip “dag van de vrouw” snappen doe ik niet. Dit zal wel een overblijfsel zijn uit de Sovjet tijd. Als Elmira het mij goed uitgelegd heeft was er op 23 februari de dag van de man—vast ook gevierd met de benodigde alcohol—en bij het begin van de lente wordt het Nauryz feest gevierd.

Daarna is het weer even rustig, want vanaf 23 maart moet het zaaigoed de grond in en is er geen tijd meer voor feesten. Alleen 9 mei volgt dan nog als de dag van de overwinning op de Duitsers in de tweede wereldoorlog. In de herfst wordt het wat rustiger met het werk op het land en september is de traditionele periode van de bruiloften.

Een uitspraak die booteigenaren wel kennen waarschijnlijk. In Kazachstan kun je het woord “boot” rustig vervangen door “auto” want de hoeveelheid onderhoud die mensen daaraan plegen te doen lijkt erg op de inspanningen die booteigenaren in Nederland zich getroosten. Onderhoud kun je het hier trouwens vaak niet noemen. Zoals ik al eens opmerkte was één van de eerste woorden die ik hier leerde “remond” waarvan ik in het begin vermoedde dat het “repareren” betekende maar wat ik maar snel heb vertaald met “sleutelen”.

Neem nu bijvoorbeeld de dynamo van mijn schoonvader’s jeep. Al in augustus vorig jaar was bekend dat deze niet helemaal zuiver werkte waardoor er een laadspanning van bijna 17 Volt werd gegenereerd—wel wat veel voor een 12 Volts accu. Met als gevolg een kokende accu en snel doorbrandende koplampen. Het probleem van de koplampen is toen “opgelost” door er 24 Volts vrachtwagenlampjes in te monteren. Elk probleem kent immers zijn eigen unieke oplossing.

Eindelijk is vandaag de spanningsregelaar van de dynamo vervangen door een nieuw exemplaar. Resultaat: een normale laadspanning. Dit had ook een half jaar eerder kunnen gebeuren want toen was al bekend dat de spanningsregelaar de veroorzaker was van de problemen. Maar laten we nu voor de aardigheid eens kijken naar de gevolgschade:

• Twee doorgebrande koplampen
• Zes doorgebrande lampjes van richtingaanwijzer, achterlicht en remlicht
• Bedrading rond de accu die moest worden vervangen omdat de isolatie weggevreten was door het rondspattende accuzuur
• Een verkorte levensduur van de accu door het overkoken.

Tuurlijk, je blijft lekker bezig en je hebt het geld van de spanningsregelaar even in je zak kunnen houden, maar of dat opweegt tegen de problemen die het uitstellen van de reparatie met zich mee heeft gebracht?

Sinds kort beschikt Zhabagly over een echte kapsalon. Zoals bij een aantal mensen wel bekend, heeft Elmira samen met haar zus Gulnara drie jaar in Rostov am Donau in Rusland gewoond. Gulnara heeft daar een kappersopleiding gevolgd. Dat kon ze tot nu toe niet in de praktijk brengen omdat haar schoonouders waar ze bij inwoonde niet wilden dat er steeds vreemden over de vloer kwamen.

Sinds deze winter wonen Gulnara, Sapar en hun twee kinderen echter in een eigen huis en ze heeft daar nu een hoekje ingericht als kapsalon. De belangstelling onder de lokale bevolking is groot. Kazachen mogen best ijdel genoemd worden en tot nu toe werd vaak gebruik gemaakt van de kapsalons in Wanovka op zo’n 20 kilometer afstand. De mogelijkheid om om de hoek het haar in model te laten knippen of een permanentje te zetten wordt nu door velen aangegrepen. Gulnara biedt haar diensten nog niet zo lang aan, maar toch heeft ze gemiddeld al zo’n 4 klanten per dag. Dat klinkt niet veel, maar de 400 tot 500 Tenge (2 a 3 euro) die dat per dag opbrengt is genoeg voor het inkopen van het noodzakelijke eten. Daarmee kan het gezin nu ook in het levensonderhoud voorzien in de wintermaanden, wanneer de agrarische activiteiten van Sapar stil liggen.

Bij mijn volgende terugkeer vanuit Nederland naar Kazachstan zal ik voor haar een droogkap meenemen die al jaren nog in de doos bij mijn ouders op de zolder lag en die mijn moeder nu aan Gulnara cadeau doet om de lokale economie hier te stimuleren.