Lammert's Weblog

Kazachstan heeft twee officiele talen, Het Kazachs en het Russisch. Het Kazachs wordt door ongeveer tweederde van de bevolking gesproken, het Russisch door praktisch iedereen. Op de scholen in Kazachstan kunnen ouders kiezen of hun kinderen onderwijs krijgen in de Kazachse taal of in het Russisch, alle lessen worden in beide talen aangeboden.

Sinds de onafhankelijkheid hebben met name de mensen op het platteland de neiging naar het Kazachs over te gaan. Een gevoel van nationalisme misschien, of afkeer van het oude communistische regime. Dit is bijvoorbeeld merkbaar in Zhabagly waar een aantal jaren geleden de Kazachse en Russische klassen nog redelijk in evenwicht waren, maar tegenwoordig de Kazachse klassen overvol zitten en de Russische bijna leeg zijn. Vijf tot tien kinderen per klas is geen uitzondering. Een probleem is, dat van het Kazachs vele dialecten bestaan. Elmira’s vriendin Assyl bijvoorbeeld die oorspronkelijk uit de regio van Astana komt spreekt van huisuit een versie van het Kazach die voor de zuidelijke Kazachen in onze regio nauwelijks te verstaan is. Het zuidelijke Kazachs kent veel elementen uit de Oezbeekse taal. Er zijn nieuwe woordenboeken voor het Kazachs opgesteld waarin de grootste gemene deler van de woorden uit het gehele land is meegenomen, maar voor veel mensen betekent dit een vervreemding van hun eigen originele taal. Veel kinderen spreken daardoor Kazachse woorden die ze op school geleerd hebben maar die door hun ouders niet worden begrepen.

Het gekke is, dat de tendens zoals die op het platteland merkbaar is, in de stad totaal afwezig is. Op de markten is de voertaal Russisch, in de bussen in Almaty zijn alle aanplakbiljetten Russisch en ook de haltes worden in het Russisch omgeroepen. Het viel Elmira zelfs op dat in het vliegtuig terug naar Kazachstan heel veel etnische Kazachen aanwezig waren, maar dat ze onderling allemaal Russisch spraken.

Er lijkt hierdoor een tweedeling in de maatschappij te ontstaan. De armere en afgesloten bevolking op het platteland neigt naar de Kazachse taal, terwijl de rijke stadse bevolking volledig in het Russisch communiceert.

Heel duidelijk werd dit verschil twee dagen geleden merkbaar toen president Nazerbayev op de televisie zijn nieuwjaarstoespraak hield. Hij hield zijn toespraak zowel in het Kazachs als in het Russisch, maar de toespraak in het Russisch was veel langer en bevatte veel meer details dan de Kazachse versie. Ook zijn er tegenwoordig veel gesprekken tussen Rusland en Kazachstan over verdere samenwerking. Iets waar de Russen veel baat bij hebben vanwege de overvloed aan delfstoffen in dit land en de aanwezigheid van de lanceerbasis Baykonur.

Naar mijn inschatting is de piek van het gebruik van de Kazachse taal daarom geweest en zal om praktische redenen het Russisch langzaam de plaats van die taal opnieuw gaan innemen. Uiteraard blijft er een plaats voor lokale talen—net zoals er een plaats is voor het Fries en andere streektalen binnen Nederland—maar in de algemene omgang zal m.i. het Russisch het Kazachs op den duur volledig gaan verdringen.

Gezien de internationale manier waarop Nathalie zal opgroeien zullen we haar zonder twijfel de Russische klassen laten volgen hier op de school in Zhabagly. Dat geeft meer mogelijkheden naar de toekomst dan het leren van een taal die slechts door zo’n tien miljoen mensen gesproken wordt en praktisch geen geschiedenis kent op het gebied van literatuur of wetenschap.