Het gasnet
Nederland is bijna niet voor te stellen zonder gasnet. Praktisch alle huishoudens stoken hun verwarming op aardgas en ook koken gebeurt vaak middels gas. Wij zijn daar zo aan gewend dat we ons niet beseffen dat dat in de wereld eigenlijk een uitzonderingssituatie is. In België bijvoorbeeld wordt grotendeels huisbrandolie (daar mazout genoemd) gebruikt. Na de ontdekking van de gasbel van Slochteren heeft de Nederlandse regering eind jaren zestig actief gepusht om andere vormen van verwarming de deur uit te krijgen. Mijn ouders hebben een huis gebouwd in de tweede helft van de zestiger jaren waarin eerst nog een kolenkachel gepland stond. Toen het uiteindelijk in 1967 bewoond werd had die al plaats gemaakt voor een gaskachel. Zo snel kunnen dingen gaan.
Ook in Kazachstan vormt gas naast kolen een belangrijke energiebron voor de verwarming van huizen en in de dorpen waarin een gasleiding is aangelegd stookt een groot deel van de mensen dan ook op die brandstof. Zij die het kunnen betalen tenminste want gas is duurder dan kolen en de armere gezinnen gebruiken het gas daarom alleen in de keuken.
Er is echter een duidelijk verschil tussen Nederland en Kazachstan. In Nederland zijn alle gasleidingen in de bodem weggewerkt. Door het hele land heeft men in korte tijd na de ontdekking van de bel bij Slochteren een landelijk dekkend netwerk van pijpleidingen ingegraven waarmee zelfs de meest afgelegen plekken werden bereikt. In Kazachstan gaat dat zo gemakkelijk niet. De bodem is op veel plaatsen rotsachtig, aardbevingen zijn een regelmatig terugkerend fenomeen en de toegepaste materialen zijn niet zo hoogwaardig als in Nederland. Om ongelukken te voorkomen heeft men er daarom voor gekozen om alle gasleidingen bovengronds aan te leggen.
Een bovengronds gasleiding heeft voor- en nadelen. Een voordeel is, dat breuken in de leiding snel opgemerkt worden. Een gaslucht in Zhabagly komt regelmatig voor en de oorzaak daarvan is in het algemeen snel getraceerd. Het gas waait snel weg en kan op die manier niet voor gevaarlijke situaties zorgen. Dat zou heel wat anders zijn als de ijzeren—en vaak ongecoate—leidingen onder de grond zouden liggen te roesten. Door gasophoping in kruipruimte of kelder was dan waarschijnlijk al menige woning in Kazachstan de lucht ingegaan.
Een nadeel van het bovengrondse gasleidingnet is dat het altijd in de weg zit. Om alle huizen te bedienen lopen de leidingen vaak aan beide straatzijden en ook over kruisingen, zijwegen etc. Op elke plek waar een vrachtauto zou moeten kunnen passeren zijn bogen in het leidingnet gemaakt die hoog en breed genoeg zijn voor de vaak volgepakte hooiwagens in de zomer. Het is een vrij ontsierend beeld van het dorpsgezicht, maar met de beschikbare technieken is er helaas geen minder opvallende veilige methode om het gas naar alle huizen te transporteren.
Op de foto de gasleiding voor het door ons aangekochte bouwterrein in het centrum van het dorp. De leiding loopt op zo’n 2,5 meter hoogte en is daarmee een aardige sta-in-de-weg. Bovendien zit er bij ons nog een aftakking naar de overkant van de centrale weg door Zhabagly. We hebben met de directeur van het lokale gasbedrijf gesproken over de mogelijkheid om bij ons de gasleiding toch onder de grond te leggen maar daarvoor is toestemming op oblastniveau (provincie) nodig en moet door een gespecialiseerd ingenieursbureau een projectplan worden gemaakt. Daarom kiezen we waarschijnlijk voor de eenvoudiger en goedkopere methode die ze indertijd ook bij het hoofdkantoor van het natuurreservaat hebben toegepast. We laten de gasleiding langs de erfgrens aan de zijkanten en achterkant van het terrein lopen waardoor we wel wat extra buizen moeten kopen, maar we nergens last hebben van leidingen dwars over ons terrein.
