Ongeveer een half uur voor het einde van de vlucht meldt de gezagvoerder van het vliegtuig zich door de intercom. Het is acht graden in Almaty, licht heiïg en ideaal weer om te landen. Dat het weer snel kan omslaan blijkt wel, wanneer ik iets meer dan een uur later met Elmira op het parkeerterrein voor de aankomsthal sta. De lichte bewolking is omgeslagen in een heuse slagregen en gelukkig heeft Elmira een paraplu meegenomen waaronder we samen naar het appartement van baboesha kunnen lopen waar we verblijven tot we de volgende avond per trein naar Zhabagly vertrekken. Aan het eind van de nacht gaat de regen over in sneeuw, en om een uur of tien in de ochtend is er zo’n acht centimeter gevallen. Heel wat anders dan de voorspelling van de KLM gezagvoerder.
Gelukkig is Nathalie pappa nog niet vergeten. Ze herkent waarschijnlijk de bolle buik, want niet lang dat pappa aangekomen is gaat ze er lekker tegenaan liggen en valt in slaap. Niet bevorderlijk voor de nachtrust van pappa zelf overigens, want in het vliegtuig heb ik nauwelijks geslapen en nu is het ook zinvol wakker te blijven om niet per ongeluk Nathalie tot een pannekoek te persen. Het zal nooit zo lang duren, meestal is ze volgens Elmira ‘s ochtends om een uur of acht klaar wakker.
Als Nathalie voor de tweede keer wakker wordt voor een langere periode en pappa ziet begint ze blij in de handjes te klappen. Het is nu wel duidelijk, ze is pappa zeker niet vergeten en het eerste wat hij moet doen is “Klap us in je handjes” zingen. Ze is overigens behoorlijk veranderd. Niet lang nadat ik Kazachstan in Januari verlaten heb is ze gestart met lopen en het is nu een druk meisje geworden. Alles moet onderzocht worden. Ook haar postuur is er door veranderd. Door de grote activiteit is het mollige er grotendeels af. Het lopen en onderzoeken kost zoveel energie dat de grote vetrolletjes voor het merendeel verteerd zijn. Echt ondervoed ziet ze er overigens niet uit hoor, geen paniek, Elmira zorgt goed voor onze kleine hummel.
Vanwege het slechte weer vallen onze plannen voor vandaag grotendeels in het water. We zouden naar de bouwmaterialen markt gaan om te kijken welke bouwmaterialen op dit moment in Almaty te koop zijn. De markten hier zijn echter allemaal buiten en de zandpaden tussen de stalletjes zijn nu ongetwijfeld omgetoverd in modderbaden. We blijven daarom in de buurt van de luchthaven. Wanneer we Elmira’s visum voor Nederland gaan aanvragen kunnen we alsnog de bouwmarkt bezoeken.
Bijna alle keren dat ik tot nu toe van Nederland naar Kazachstan gevlogen ben was het een vlucht die in de ochtend of vroege middag in Nederland begon en aan het eind van de avond in Kazachstan eindigde. KLM heeft echter sinds kort het vluchtschema omgegooid. De reden is niet helemaal duidelijk, maar ik vermoed dat het komt omdat voorheen zowel KLM, Lufthansa als Air Astana op praktisch dezelfde tijd in Almaty landden en weer vertrokken. Door de vluchttijd te verlaten zijn er nu minder files bij de paspoortcontrole en op de terugreis bij de incheckbalie. Misschien hoopt KLM op deze manier ook meer passagiers te vangen die niet vroeg willen opstaan of die het liefst ‘s nachts vliegen om een werkdag extra te hebben en een hotelovernachting uit te sparen. De vertrektijd van 18:30 maakt het voor mij in ieder geval mogelijk ‘s ochtends nog het nodige te regelen, dus ik ben er blij mee.
In het vliegtuig ga je steeds meer merken dat de overname van KLM door Air France—sommigen spreken van een fusie, maar wanneer een groot bedrijf een kleintje opslokt noem ik dat toch liever een overname—de service versobert. Op vroegere vluchten naar verre bestemmingen kan ik mij herinneren dat in het stoelzakje een menukaart zat met de menu’s die geserveerd werden. Dat is al lang niet meer zo. Tot ongeveer een jaar geleden kwamen de maaltijden nog uit een echt cateringbedrijf, maar tegenwoordig zijn het instantmaaltijden van Uncle Ben’s die in de magnetron worden opgewarmd. Ook de sandwiches zijn ergens in bulk ingekocht. Niet dat ik dit een verkeerde stap vind overigens. Reizigers hebben vaak de maaltijden gezien als een compensatie van de dure vliegtarieven, maar je kunt ook redeneren dat de overvloedige service de óórzaak is van de hoge tarieven. Minimaliseren van de catering aan boord en het kiezen van luchthavens met lage landingsrechten zijn twee van de beproefde recepten waarmee prijsvechters als Easyjet hun tariefniveau laag weten te houden. Op de catering is KLM nu duidelijk aan het besparen. Intercontinentale vluchten zullen voorlopig wel niet van kleinere luchthavens starten, maar persoonlijk zou ik er geen bezwaar tegen hebben wanneer KLM haar vlucht naar Almaty in Eelde zou beginnen…
Een andere subtiele manier waarop KLM probeert de winstgevendheid te verhogen las ik in de Holland Herald. Voor wie niet veel met KLM vliegt: de Holland Herald is het in-flight magazine (zeg maar het verveel- en informatieboekje) dat in elke stoelzak te vinden is. Hierin staat wat basisinformatie voor reizigers, bestemmingkaartjes, een paar achtergrond verhalen tegen de verveling en de lijst met producten die tax-free tijdens de vlucht aangeschaft kunnen worden.
In de Holland Herald las ik, dat KLM reizigers die één of meer vluchten van hun ticket overslaan niet meer worden toelaten op een vervolgvlucht, maar een nieuw ticket moeten kopen. Laat ik dit verduidelijken. KLM heeft een aantal lijnvluchten op specifieke bestemmingen. Om passagiers te lokken die niet vanuit Amsterdam vertrekken maar bijvoorbeeld vanuit Frankfurt, Londen of Parijs, hebben ze soms aanbiedingen waarbij ze heel goedkoop een ticket naar een KLM eindbestemming aanbieden waar bovendien een vlucht van de opstapplaats naar Schiphol in zit. Zo kan het voorkomen dat een passagier die rechtstreeks van Amsterdam naar Almaty vliegt meer betaalt dan een passagier die eerst met een KLM vlucht uit Frankfurt naar Amsterdam vliegt en dan verder naar Almaty. Dit is allemaal om de concurrentieslag op bepaalde trajecten te winnen. In de praktijk worden dergelijke overstapvluchten niet alleen door reguliere passagiers vanuit de omliggende steden gekocht, maar ook door passagiers die in Amsterdam opstappen. Zij kopen dan zo’n overstapvlucht, annuleren het eerste deel van het traject of stappen eenvoudig weg niet in, en stappen pas in Amsterdam op op het tweede deel van het traject. Dit werd tot nu toe oogluikend toegestaan, maar is officieel volgens de vervoersvoorwaarden van KLM illegaal, en ze willen nu bij het inchecken strenger gaan controleren of passagiers inderdaad wel alle voorgaande trajecten van een ticket hebben gevlogen. Als dat niet het geval is wordt het ticket ongeldig, en moet een nieuw exemplaar tegen de volle prijs worden aangeschaft. Van een stoel ben je dan in ieder geval verzekerd, je koopt immers je eigen stoel die je met het vorige ticket al gereserveerd had voor de tweede keer.
Langzamerhand wordt onder druk van het geld vliegen een snelle maar saaie methode van bustransport door de lucht. En waarom ook niet, van het geld dat ik voor een retourticket betaal kan ik ook een behoorlijke tijd in Kazachstan leven, de transportkosten moeten wel binnen normale proporties blijven.
Lammert
Vanavond vertrekt het vliegtuig naar Almaty. De tijd waarop ik vlieg is heel wat gunstiger dan in het verleden. Het vliegtuig vertrekt om half zeven in de avond van Schiphol waardoor ik mij mooi ‘s ochtends kan voorbereiden zoals koffers pakken en dergelijke. Wie mijn vorige vertrekken naar Kazachstan op deze weblog gevolgd heeft weet namelijk dat ik als gewoonte heb pas enkele uren voor mijn vertrek te beginnen met mijn koffer te vullen.
Gisteravond heb ik benut om nog een doos vol te stoppen die per post naar Kazachstan gaat. Die doos zal waarschijnlijk ongeveer een week na mijn aankomst arriveren. Door 20 kilo per post, en 20 kilo in mijn bagage te stoppen kan ik op die manier 40 kilo spullen naar Kazachstan vervoeren.
Zo’n doos bevat altijd weer verrassingen voor Elmira en haar familie. Een aantal maanden geleden was honingdrop het ultieme wat ik er als presentje in kon stoppen. Dat is nu veranderd in hagelslag. Inderdaad, hagelslag is nu het favoriete broodbeleg geworden. Het liefst zou Elmira ook nog willen dat ik er een doos kroketten in mee zou sturen, maar ik heb nog geen mogelijkheid gevonden om die op goedkope manier diepgevroren in Zhabagly te laten aankomen. Je merkt het al, Elmira heeft de lokale gerechten Plov en Shaslik langzamerhand ingeruild voor de meer Nederlandse zaken als drop, hagelslag en kroketten. Ze spreekt nog geen vloeiend Nederlands maar de inburgeringscursus is al een aardig eind op weg. 🙂 Of zou Rita Verdonk het eten van hagelslag niet bedoeld hebben met uitspraken over het aanpassen aan de Nederlandse cultuur?
Eerlijk is eerlijk, ik wil graag weer terug naar Kazachstan. Tweeëneenhalve maand in Nederland is lang genoeg geweest. Uiteraard draagt die kleine ondeugd daar in Kazachstan er ook aan bij. Niets negatiefs over Elmira, maar wanneer ik een paar maand in Nederland ben geweest is zij niet noemenswaard veranderd. Dat gaat niet zo snel meer wanneer je 26 bent. Maar in de eerste levensjaren telt elke week. Gelukkig heeft pappa bijna elke dag per telefoon met Nathalie gepraat—of wat daarvoor moet doorgaan—en Elmira heeft het nodige foto- en videomateriaal gemaakt. Dus helemaal weg zijn die paar maanden niet. Die foto’s zal ik ook deels op mijn weblog plaatsen zodat de karig gevulde wintermaanden toch nog een kleurige vulling krijgen.
Nog twee nachtjes, dan stap ik in de Schipholtaxi voor de lange reis. Elmira gaat samen met Nathalie morgen om 3 uur Nederlandse tijd al op de trein naar Almaty. Die is in tijd dus nog langer onderweg dan ikzelf.
Het is al een aantal maanden dat Nathalie pappa kan zeggen. Of ze helemaal door heeft wat daarmee bedoeld wordt is onduidelijk, maar het is zo ongeveer het eerste verstaanbare woord dat uit haar mond kwam. Dit tot ongenoegen van Elmira die veel met haar had geoefend om vooral als eerste mamma te kunnen uitspreken.
Vanochtend was het echter zover. Nathalie stond triomfantelijk naast Elmira’s bed en riep mamma, mamma en daarmee duidelijk wel wetend dat dat de aanspreektitel van haar moeder was. Lang hebben we er op gewacht tot ze zou gaan praten, het zal nu wel niet lang meer duren voor we zullen wensen dat ze af en toe haar mond eens dicht houdt 🙂
Wie dacht dat één April grappen een typisch Nederlands gebruik waren komt—letterlijk—bedrogen uit. Ook in Kazachstan hebben ze er een handje van. Elmira was trouwens vandaag niet erg blij met deze gewoonte.
Om zes uur in de ochtend kwam haar vader—die vaak vroeg opstaat—Elmira’s slaapkamer binnenstormen. Er was telefoon uit Nederland, Lammert had gebeld zo vertelde hij. Met de slaap nog in de ogen liep ze naar de telefoon. Als ik zo vroeg uit Nederland zou bellen dan moest er wel iets belangrijks zijn. Toen ze de hoorn had aangenomen en haar vader lachend bij de deur stond had ze het door. Ze was er met beide benen ingetrapt.
Ja, Kazachstan verandert. Niet eens langzaam en gestaag, maar met rasse schreden. Voor de bevolking valt het vaak niet eens zo op, maar als Westerling zie je elk jaar verbeteringen in zaken als bewegwijzering langs de wegen, onderhoud van publieke werken en dergelijke. Vandaag waren er twee voorbeelden waarmee het ook Elmira duidelijk werd dat er veranderingen aan de gang zijn.
Anderhalve week geleden heb ik een pakket naar haar opgestuurd. Hierin zaten de gebruikelijke zaken zoals pakjes Honig soep, een dekbedhoes, een gerepareerde accu voor onze accuboormachine en op speciaal verzoek twee pakken hagelslag. Tot voor kort kwam de postbode van het dorp langs met een briefje waarop stond dat het pakket was aangekomen en kon worden opgehaald van het hoofdpostkantoor in Wanovka, zo’n 20 kilometer verderop. Vandaag ging het echter anders. De postbestelling van grotere pakketten gaat nu tot aan de deur met een splinternieuwe bestelbus die het postbedrijf gekregen heeft. Dat van het ritje genoten moest worden was wel duidelijk. Vier postbeambten zaten in het busje om het pak van bijna 20 kilogram bij Elmira af te leveren. Alleen even het paspoort tonen en de formaliteiten waren voor elkaar. Er werd bij verteld dat vanaf nu de bestelbus periodiek langs alle dorpen zou rijden, niet alleen om pakketten af te leveren maar ook om pakketten en brievenbus post aan te nemen voor verzending. Een soort rijdend postkantoor dus.
Diezelfde dag werd ook nieuw vloeibaar stikstof voor onze rundveesperma voorraad gebracht. Vroeger ging ook dat ongecontroleerd. Wanneer je niet thuis was had je pech. Nu echter hadden ze in het begin van de week al gebeld dat ze vrijdag zouden komen.
Het lijken allemaal kleine stappen, maar het geeft wel aan dat er op de achtergrond in de maatschappij grote organisatorische veranderingen gaande zijn. Door de olievoorraden heeft Kazachstan de financiële middelen om iets te veranderen—dit in tegenstelling tot veel buurlanden zoals Kyrgizië die straatarm zijn—en die rijkdom wordt niet alleen gebruikt om de rijken steeds rijker te maken maar een deel van het geld vloeit naar voorzieningen voor de burgers in de verst afgelegen dorpen.
Al enige weken ging het slecht met Elmira’s oma. Ze at nauwelijks meer en haar gewicht was zienderogen afgenomen. Ze kwam nauwelijks nog haar bed uit. Vandaag vroeg in de ochtend is ze overleden.
Het overlijden van een familielid zorgt in een Kazachse familie altijd voor een hectisch tafreel. Meestal wordt de overledene al de volgende dag begraven. Daardoor is er weinig tijd om nog het één en ander te regelen. Van heinde en verre komen familieleden op bezoek voor het laatste afscheid. De direct betrokkenen doen dan ook de hele dag niets anders dan eten koken.
Omdat baboeshka bij Elmira’s oom inwoonde kwamen de meeste mensen daar op bezoek. Maar omdat dat schuin tegenover ons huis is hebben Elmira en haar moeder de hele dag meegeholpen om alles goed te laten verlopen. De familie en kennissenkring is groot en naar schatting van Elmira zijn er ongeveer duizend mensen geweest voor het laatste afscheid.
Hieronder een foto van Elmira’s oma van bijna een jaar geleden.
