Soms lees je in Nederland nieuws dat je bijna doet denken dat je nog in Kazachstan bent. Gisteren was een bericht op internet te lezen dat in Limburg putdekseldieven actief zijn. Diefstal van putdeksels kwam in Kazachstan in het recente verleden veel voor. Een putdeksel is al gauw zo’n vijftig kilo zwaar en levert daarmee voldoende geld op om een paar keer flink dronken te worden. De straffen zijn daar echter tegenwoordig niet mals. Handelaren die betrapt worden op heling van putdeksels kijken tegen een straf aan van zo’n 700 euro waardoor zij het op dit moment wel uit het hoofd halen nog illegale putdeksels aan te nemen.
Enkele maanden geleden zijn van het terrein van onze bouwval vier ijzeren buizen gestolen. Deze buizen waren de steun van het dak van een kleine overkapping naast het huis dat we daarvoor al afgebroken hadden. Dieven op zoek naar snel geld vonden het kennelijk nodig om ons te helpen en de vier—in beton ingegoten—buizen mee te nemen. Elmira liet het er echter niet bij zitten en schakelde de politie in. Die gingen allereerst kijken bij een niet ver van onze bouwval wonende oudijzer handelaar. De vier buizen vonden ze niet, maar wel negen putdeksels waarvan de handelaar de herkomst niet kon verklaren. Deze deksels zijn met dank aanvaard door mijn schoonvader om als hoofd openbare werken te bepalen welke putten in het dorp het meest urgent weer afgedekt moeten worden. Naar de buizen moest echter nog verder gezocht worden.
Ongeveer een week later ontdekte Elmira bij toeval bij een oudijzer handelaar op de markt in Wanovka twee buizen die sprekend op die van ons leken. De sleuven waarin de dakspanten hadden gelegen zaten er nog in, en ook de verfstrepen erop kwamen overeen met die van onze buizen. Gelukkig hadden we nog een foto vanuit het verleden waarmee de buizen konden worden geïdentificeerd. De handelaar wilde eerst niet zeggen waar hij de buizen vandaan had, maar nadat Elmira de politie had ingelicht en die met meerdere manschappen langs kwamen werd de verkoper wat loslippiger. Ze waren door één van onze buren in Zhabagly aangeboden.
Criminaliteit in Kazachstan is in het algemeen nogal primair. Je hoeft vaak niet ver te zoeken naar de daders en zij doen het meestal voor het vervullen van eerste levensbehoeften zoals eten of geld voor wodka. Zo ook in dit geval. De buurman heeft de dagen daarna niet zo’n prettig onderhoud met de politie gehad en hij heeft de buizen op eigen kosten van de markt terug naar ons huis moeten transporteren.
Eén van de eerste zaken die je nodig hebt tijdens een serieuze verbouwing—tenminste als Nederlandse bouwvakker—is elektriciteit. Voor ons grote huis in het centrum van Zhabagly hebben we indertijd krachtstroom geregeld, maar de procedure om dat voor elkaar te krijgen is lang en voor onze bouwval is het op dit moment niet echt nodig. Daarom hebben we voor onze bouwval een gewone 220 Volt aansluiting geregeld. Bij de kabels, elektriciteitsmeter en automaten hebben we wel rekening gehouden met hoger dan gemiddeld stroomverbruik waardoor we wanneer het nodig is zo’n negen kilowatt kunnen afnemen zonder dat er ergens iets in rook opgaat.
We hebben net als bij onze nieuwbouw de elektriciteitsaansluiting buiten geplaatst in een spatwaterdichte metalen behuizing waarop aan de zijkanten CEE stopcontacten zijn gemonteerd. Daardoor kunnen we zonder problemen binnen de boel verbouwen. Wanneer daar alles klaar is en de nieuwe elektriciteitsleidingen in de muur zijn aangelegd trekken we de hoofdkabel door naar binnen. De kast is zo geplaatst dat iemand die er onder staat er net niet bij kan. Dat voorkomt een hoop schade door vandalisme en ontmoedigt mensen die vinden dat zij meer recht hebben op de inhoud dan wij.
Op de hoek hoog aan de muur hebben we een schijnwerper geplaatst die schakelt op de hoeveelheid omgevingslicht. Door de plaatsing op de hoek wordt het hele terrein vóór en naast ons huis ‘s nachts verlicht. Om de kosten hoeven we dat niet te laten. Uit ervaring op ons andere bouwterrein weten we dat een dergelijke schijnwerper in de lange wintermaanden niet meer dan zo’n zes euro per maand kost aan elektriciteit.
Dat criminaliteit in Kazachstan in veel gevallen erg gericht is op primaire levensbehoeften en dicht bij de mensen staat bewijst deze foto wel. In de ongeveer vier jaar dat onze bouwval nu leeg staat heeft kennelijk één van de buurtbewoners het koud gehad en het onderste deel van de trap meegenomen om in de kachel thuis op te stoken. Het bovenste deel van de trap is er nog; waarschijnlijk te zwaar of te opvallend om mee te sjouwen.
Wat we in de nabije toekomst met de trap gaan doen is nog niet helemaal duidelijk. Misschien maken we alleen de onderste drie treden nieuw, maar het kan ook zijn dat we besluiten om de hele trap te vervangen. De wat vreemde draai beneden kunnen we dan ook direct wat anders maken zodat hij niet zoals bij het origineel halverwege voor de voordeur uitkomt.
De afgelopen week hebben we beton gestort in onze bouwval. In drie van de vier kamers op de begane grond ligt nu een circa dertig centimeter dikke betonnen constructievloer. Alleen in de keuken moeten we de vloer nog storten. Dit zal echter pas na de winter gebeuren. We hebben bewust gekozen om met de keuken nog even te wachten omdat hier de meeste leidingen onder de vloer zullen doorlopen. Tegen de zuidmuur van de keuken hebben we namelijk enkele weken geleden bij het leggen van de nieuwe riolering en waterleiding een kleine kelder van één bij één meter gevonden die ideaal is om als startpunt te dienen voor de waterleiding en centrale verwarming aansluitingen in huis. Pas als alle leidingen hiernaartoe zijn aangelegd kunnen we de vloer storten. Ook de kelder zelf moet nog worden gerenoveerd. De van baksteen opgetrokken zijwanden zijn door water met name in het onderste deel behoorlijk aangetast.
Vanuit de andere drie kamers op de begane grond hebben we vanaf de geplande locaties van de radiatoren geisoleerde buizen in de beton gestort tot aan de kelder. In de kelder komt vervolgens een CV verdeler waarop deze leidingen worden aangesloten. De leidingen zijn bewust in de constructievloer gelegd en niet in de dekvloer omdat we in de dekvloer vloerverwarmingsbuizen willen leggen.
In Kazachstan is er—net als in Nederland trouwens—bij een aantal mensen niet altijd het onderscheid even duidelijk tussen mijn en dijn. Nu we wat structureler met de verbouwing van onze bouwval bezig zijn is het daarom van belang om te zorgen dat wat we op enig moment daar opbouwen of ‘s nachts aan materialen of gereedschappen achterlaten om de volgende dag weer te gebruiken niet onverhoopt in de handen van anderen belandt. Omdat we toch beschikken over grote hoeveelheden ijzer voor onze omheining en als betonijzer in de funderingen hebben we daarom op de begane grond van onze bouwval voor alle ramen een degelijk traliewerk geplaatst. Ook de deuropening is voorzien van een met een hangslot afsluitbare traliedeur. De ramen op de eerste verdieping zijn grotendeels dichtgetimmerd en het enige raam waar men daar door naar binnen zou kunnen zit zo hoog dat dat zonder acrobatische klimkunsten of een lange ladder niet zal lukken.
De traliewerken zijn zo gemaakt dat ze eventueel later hergebruikt kunnen worden, bijvoorbeeld om een stuk voor ons vee af te schutten op de boerderij of om in een schuur op ons erf te plaatsen. Het ziet er van buiten zo indrukwekkend en degelijk uit dat de hele buurt al praat over de gevangenis.
In Nederland is het gebruikelijk dat de centrale riolering door het midden van de straat loopt. Op die manier kunnen huizen aan beide zijden van de weg gemakkelijk worden aangesloten en hoeft niet Jan en Alleman om toestemming te worden gevraagd wanneer er aan de centrale leiding werkzaamheden uitgevoerd moeten worden.
Bij ons in Zhabagly is dat anders. Bij de huizen die gebouwd zijn als onderdeel van het kippenslachterij project in de jaren tachtig is de riolering door de achtertuin gelegd. Dat heeft zo zijn voordelen, vanaf het huis is amper zeven meter buis nodig tot aan de put. Omdat de oude buis van dun plastic op veel plekken gebroken is hebben we vandaag een nieuwe buis aangelegd tussen het huis en de rioleringsput in de tuin.
En zo ziet de nieuwe straatverlichting in Zhabagly er bij daglicht uit. Keurige nieuwe palen en lampen en uiteraard aan elke paal halverwege twee kleine buisjes waar vlaggetjes in kunnen worden gestoken wanneer er een feestdag is. Over alle belangrijke zaken wordt hier in Kazachstan goed nagedacht.
Aan de tweede houten telefoonpaal van links gezien hangt één van de nieuwe straatnaambordjes. Bovendien zijn afgelopen maand huisnummers uitgedeeld die mensen op hun huis of op hun erfafscheiding kunnen bevestigen. De beschaving komt razendsnel dichterbij hier.
In de verte is te zien dat de sneeuwgrens op zo’n 2000 meter ligt. Dat betekent dat het bij ons voor eind November zeer aangenaam weer is.
Het heeft voordelen en nadelen wanneer je huis op het laagste punt van het dorp ligt. Het voordeel is dat zelfs als het hele dorp zonder leidingwater zit er uit jouw kraan waarschijnlijk nog een paar drupjes water komt. Het nadeel is dat wanneer je aan de centrale waterleiding een nieuwe aansluiting wilt lassen dat elk straaltje water dat nog langs één van de oude communistische afsluiters sijpelt uiteindelijk bij jouw eruit komt.
Het “even” een nieuwe aansluiting voor de waterleiding maken voor onze bouwval had dus wat meer voeten in de aarde dan gedacht. Volgens echt Kazachstaans gebruik zijn er zeven mensen nodig bij dit soort werk, waarbij het aantal actieve mensen door de afmetingen van de put beperkt blijft tot twee.
Het plan om om een uur of elf een nieuwe aansluiting klaargemaakt te hebben bleek uiteindelijk pas om half zeven ‘s avonds geklaard.
