Nog steeds geen cement
Voor wie zich afvroeg waarom ik nog steeds rustig in Nederland aan het werk ben en niet in het voorjaar met de verdere bouw van ons huis in Kazachstan ben begonnen hier het ontluisterende antwoord.
De kredietcrisis waar iedereen over hoort in Amerika heeft ook in Centraal Azië toegeslagen. Dit heeft niet zozeer effect op mijn persoonlijke situatie omdat ik grotendeels in een eurowereld leef en werk, maar wel voor een groot deel van de Kazachstanen. De dollar is—ondanks de glijdende koersen die ook in Kazachstan te merken zijn—in het land een belangrijke rekeneenheid en betaalmiddel voor grotere zaken, ook in de huizenbouw. Eind augustus 2007 heeft er zich in Kazachstan al een minicrisis voorgedaan toen Amerikaanse banken hun aan Kazachstaanse banken uitgeleende dollars per 1 september van dat jaar terug vroegen. Omdat er niet genoeg dollars in de kluizen van de banken zaten om deze leningen à la minute terug te betalen stegen de koersen voor één dollar bij de wisselpunten in de grote steden van de reguliere 125 naar 160 a 170 Tenge in een periode van enkele dagen tijd. In de week daarna viel de koers weer terug naar zijn oude waarde, maar het gaf wel de afhankelijkheid aan van het Kazachstaanse banksysteem voor buitenlandse financiële invloeden. En dat terwijl het Kazachstaanse banksysteem één van de stabielste is van alle voormalige Sovjet landen.
De lange wintermaanden waarbij niet gebouwd kon worden maar kosten wel doorgingen en mensen hun overgebleven geld konden tellen heeft er toe geleid dat men er achter kwam dat doorgaan met alle ambitieuse bouwprojecten in de grote steden tot een grote hoeveelheid onverkoopbare dure huizen zou leiden. Daarom heeft de regering in maart van dit jaar besloten om alleen al in de hoofdstad Astana 6000 in aanbouw zijnde flats op te kopen met de optie om dit ook in andere grote steden te doen.
Shymkent is ook zo’n grote stad waar de nieuwbouw geen grenzen leek te kennen maar nu heeft de wal het schip gekeerd. Slechts enkele projecten lopen nog—met name projecten die gefinancierd worden door China waar nog genoeg geld binnenrolt—maar alle andere projecten staan stil, ofwel door geldgebrek, ofwel in afwachting van een mogelijk lucratieve opkoopregeling van de regering.
Het massaal stopzetten van bouwprojecten heeft ook invloed op de toeleverende industrie. Onze leverancier van gebroken grind heeft zijn productie nog niet opgestart wegens gebrek aan vraag, en ook de cementfabriek in Shymkent draait nog niet. Alleen één kleine oven van de fabriek is in gebruik voor een bouwproject in de buurt van Saragash bij de Uzbekistaanse grens. Ook de winkel waar wij onze hoogwaardige bouwproducten kochten zoals de XPS polystyreen platen voor onze buitenmuur isolatie en de groene Onduline flexibele golfplaten is door de crisis gesloten.
En zonder bouwmateriaal schiet het bouwen niet echt op. De enige bron van cement die Elmira wist aan te boren was geïmporteerd cement uit Pakistan dat per trein wordt aangevoerd maar toen Elmira daar navraag ging doen wat dat moest kosten hebben we wijselijk bedankt. De prijs in bulk voor 30 ton waarbij we het zelf uit de wagon moeten halen, transporteren en weer uitladen lag aanzienlijk hoger dan wat de Gamma in Nederland vraagt voor makkelijk hanteerbare losse zakjes ENCI portland cement. En dan weet je nog niets over de kwaliteit. Gelukkig is een andere cementfabriek in Sastobe nu ook opgestart en hoewel hun cement van slechtere kwaliteit is dan die van de Shymkentse cementfabriek is de portlandcement versie van hun goed genoeg voor onze omheining en de kelderbodem. Als alles meezit krijgen we dinsdag een vrachtwagenlading van 30 ton binnen, voor iets meer dan de helft van wat het Pakistaanse cement moet kosten.
Woensdag ben ik in Kazachstan ook weer van de partij dus dat komt allemaal mooi op tijd.
