Lammert's Weblog

Een paar dagen geleden heb ik al voorspeld dat ik nog een verhaal aan het Kazachstaanse verwarmingssysteem zou wagen. Dit verhaal begint een paar maanden geleden. Voor Ruslan hadden we het plan opgevat om op zijn verjaardag op 16 oktober jongstleden een mobiele telefoon te geven. Zonder een dergelijk apparaat kun je je ook in Kazachstan niet meer normaal op straat begeven.

In Shymkent zitten de meeste winkels waar mobiele telefoons verkocht worden in één straat. Dat maakt het uitzoeken van een goed en goedkoop model gemakkelijk. Je wandelt op je gemak alle winkels binnen, bekijkt het assortiment en nadat je alle winkels gehad hebt loop je terug naar de zaak waar het model was dat je wilde hebben. In deze winkels is het dan ook een komen en gaan van kijkers met maar zo af en toe een koper.

In één van deze winkels vonden we tijdens de zoekactie naar Ruslan’s toekomstige telefoon tot onze verbazing een vitrine met pompen. Niet zomaar pompen, maar pompen van het gerenommeerde Deense merk Grundfos. Grote pompen met krachtstroommotoren voor hogedruktoepassingen, pompen om in diepe putten te worden neergelaten en ook een serie CV pompen. We waren al maanden op zoek naar een CV pomp voor opwaardering van de centrale verwarming en hier lagen zomaar een aantal exemplaren van een topmerk te wachten op een nieuwe eigenaar. Een CV pomp verwacht je in veel winkels, maar niet in een winkel voor mobiele telefoons. Het bleek dat een kennis van de winkeleigenaar gevraagd had te pompen hier te mogen verkopen omdat hij zelf geen verkoopplek had.

Voor ik verder ga even een korte uitleg hoe vijfennegentig procent van de centrale verwarmingen in Kazachstan werkt. In een vaak zelf gefabriceerde ketel wordt met kolen, gas of olie water verhit. Heet water zet uit en is daardoor lichter dan koud water. Het stijgt op in de ketel en de leidingen en zorgt op deze manier voor natuurlijke circulatie. In de huizen heeft men vervolgens de radiatoren zo in serie aan elkaar geknoopt met buizen, dat de hoogst liggende radiatoren als eerste in de rij zitten en de lager gelegen radiatoren als laatste. De bedoeling is, dat gedurende de tocht van het water door de leiding en de radiatoren het water afkoelt, zwaarder wordt en daardoor als vanzelf naar beneden stroomt.

Dit principe van natuurlijke circulatie klinkt heel aardig maar kent nogal wat nadelen. Ten eerste zijn dikke leidingen nodig om de leidingweerstand te beperken. Bovendien zijn de hoogstgelegen radiatoren het warmst en wordt het water in de volgende radiatoren geleidelijk kouder. Dat is vreemd, want vaak zijn de kamers die op een verdieping liggen slaapkamers die niet zo warm hoeven worden gestookt als de woonkamer op de begane grond. Tenslotte is het met een dergelijk systeem niet mogelijk om radiatoren per stuk aan of uit te schakelen. Door de radiatoren in alle kamers stroomt warm water, ongeacht of het nodig is om die kamer te verwarmen.

Het huis van mijn schoonouders heeft een vergelijkbaar verwarmingssysteem, maar dan alleen gelijkvloers. De verwarmingsketel is in de keuken geplaatst en het eerste warme water stroomt door de radiator in de televisiekamer. De tweede radiator die in de eerste slaapkamer staat wordt ook nog warm, maar dan is de temperatuur zover gezakt dat het water voor de volgende kamers alleen nog handwarm is. De natuurlijke circulatie werkt zo langzaam dat het water al bij de derde radiator is afgekoeld, zelfs als het water in de centrale verwarmingsketel staat te koken.

De noodzaak voor een CV pomp is dan ook wel duidelijk, zeker omdat we over enkele weken hier toeristen op bezoek krijgen die de hele winter willen verblijven en een steenkoude slaapkamer en eetzaal dan niet echt aanbevelenswaardig zijn.

Een paar dagen geleden hebben we bij ons bezoek aan Shymkent daarom een Grundfos CV-pomp aangeschaft. De verkoopster wist van toeten noch blazen. Wij bleken in al die maanden dat de pompen in de vitrine stonden de eersten te zijn die een pomp aanschaften! Als wij niet bij toeval tegen deze winkel waren aangelopen hadden we ze waarschijnlijk ook nooit gevonden. Gelukkig waren de opschriften op de pompen voor mij vrij duidelijk en hebben we een model uitgezocht dat qua leidingafmeting en vermogen goed zou passen.

Vandaag is de ombouw gepleegd. Het systeem is zo aangepast, dat de natuurlijke circulatie vervangen is door circulatie door de pomp. We hebben niet alle radiatoren afzonderlijk regelbaar gemaakt. Dat zou een te grote aanpassing in het leidingwerk betekenen. Bovendien werkt het systeem nu nog steeds via natuurlijke circulatie, mocht de elektriciteit voor langere tijd uitvallen. Bij de recente sneeuwproblemen in de Achterhoek hebben veel mensen dagenlang zonder verwarming gezeten omdat de elektriciteitsvoorziening was gestopt. Zo’n probleem zullen we hier niet ondervinden.

Stopcontacten zijn hier een schaars goed en daarom was het even zoeken naar een goede plek voor de pomp. Uiteindelijk is de pomp in de eetzaal geplaatst achter de laatste radiator waardoor hij het koude water terug de verwarmingsketel inblaast. Het apparaat is zo geluidloos, dat zelfs als je bij de pomp staat nog nauwelijks door hebt dat hij draait.

Mijn schoonvader wilde eerst maar nauwelijks geloven dat een dergelijke pomp de circulatie op gang zou houden. Nadat de pomp geplaatst was bleef hij maar alle kamers rondlopen om tot zijn verbazing te constateren dat alle radiatoren nu dezelfde temperatuur hadden. Nu nog glaswolrollen op de overgebleven plafonds en de toeristen kunnen komen.