Lammert's Weblog

Zojuist hoorde ik op de radio dat Edwin de Roy van Zuydewijn van de rechter geen omgangsregeling met de hond krijgt na de scheiding van zijn prinses van Koninklijken bloede. Toen ik dit nieuws aan Elmira vertelde bood ze spontaan één van de puppies op de boerderij aan om cadeau te doen aan Edwin; problemen zijn er immers om opgelost te worden.

Voor ons zal een omgangsregeling er niet in zitten denk ik. Twee jaar geleden hebben we een hond gekocht—een teef met de naam Juliëtta—voor 20 Tenge (13 eurocent). Ze heeft eerst een hele tijd op de boerderij doorgebracht maar woont sinds deze winter bij ons in het dorp. Juliëtta heeft het niet zo op mij. Toen ik ongeveer een half jaar geleden op de boerderij was vond ze het nodig om mij met veel geblaf duidelijk te maken dat zij de baas was. Een normale Kazach zou gereageerd hebben door een paar stenen te gooien om haar weg te jagen, maar in plaats daarvan bleef ik staan, haar strak in de ogen kijkend. Dit was een wat ongewone reactie, dus ze bleef doorblaffen en ik bleef haar roerloos aankijken. Een kwartier en een schorre keel later besefte Juliëtta opeens dat ze misschien niet de juiste tactiek had gekozen. Misschien was dit buitenlands wezen wel niet zo agressief als die Kazachen, maar het was minstens zo vasthoudend. Ze schuifelde wat achteruit en zette het plotseling op een lopen, weg van die volvette vastberaden Nederlander.

Vier maanden hebben we elkaar niet ontmoet, maar toen ik vorige week het erf op stapte was meteen duidelijk dat Juliëtta mij nog niet vergeten was. Het blaffen stopte direct, de staart ging tussen de benen en ze schuifelde achteruit een beschermend hoekje in.

Welke lessen kunnen we hieruit trekken. Ten eerste dat een hond een goed geheugen heeft. Van katten wordt beweerd dat ze na zes weken hun vorige baasje vergeten zijn, maar dat is bij onze hond duidelijk niet het geval. Bovendien blijkt psychologisch overwicht beter te werken dan conventioneel wapengekletter. En is daar niet de hele maatschappij op gebasseerd?

De huidige generatie computers is uitgerust met snelle processoren. Deze processoren zijn vaak sneller dan de supercomputers van enkele jaren geleden. Toch maken de meeste mensen maar weinig gebruik van de rekenkracht van hun computer. Meestal staat de processor te wachten op nieuwe opdrachten. Niet zelden zal een computer 95% of meer procent van de tijd niets staan te doen. Je zou deze tijd kunnen gebruiken om mee te helpen om ziekten als Alzheimer en Parkinson uit te bannen.

Een processor slijt niet van extra werk. Dus het is geen probleem de onbenutte rekentijd te gebruiken voor zinvolle doeleinden. Een van de mogelijkheden is het Folding@Home project van Stanford University in de VS. Deze universiteit voert simulaties uit van eiwitten in de hoop meer inzicht te krijgen in de biologische processen die daarmee samenhangen en zo oplossingen te vinden voor ziekten als Alzheimer, BSE en Parkinson.

Dergelijke simulaties kosten ontzettend veel rekenkracht. Meer rekenkracht dan op een enkele supercomputer beschikbaar is. Daarom heeft Stanford University in 2000 een project opgestart om via internet met elkaar verbonden computers deze simulaties uit te voeren. Sinds 2000 hebben al meer dan 1.000.000 computers delen van de simulaties uitgevoerd. Jouw PC kan er ook een van zijn.

Ik heb sinds kort Folding@Home op mijn computers geinstalleerd en het heeft geen enkele impact op de snelheid van de computer. Het rekenproces loopt in de achtergrond op zeer lage prioriteit en verstoort daarmee niet de normale bezigheden. Ook een permanente internet verbinding is niet noodzakelijk. De computer wisselt slechts een keer in de paar dagen de rekenresultaten uit, dus ook als je alleen een inbelverbinding hebt is meedoen aan Folding@Home een goede keuze.

Er zijn twee mogelijkheden om mee te doen. Allereerst kan dit via Google op compute.google.com. Daarnaast kun je je rechtstreeks aanmelden bij de universiteit op folding.stanford.edu/download.html

Folding@Home is beschikbaar voor Windows, Linux en Mac computers.

Lammert

Het actief worden van het Kyoto Verdrag—doordat nu voldoende landen het verdrag hebben geratificeerd—heeft ook in Nederland een verandering teweeg gebracht. Voor het eerst sinds jaren wordt het langer openhouden van de kerncentrale in Borssele overwogen omdat kernenergie op dit moment de enige energievoorziening is die op grote schaal en voor langere duur kan voorzien in de energiebehoefte van de mensheid zonder daarbij een aanslag te doen op het CO₂ gehalte in de atmosfeer.

De discussie rond Borssele is ook in het verleden niet langs mij heen gegaan. Mijn broer Bauke was in de jaren zeventig een felle tegenstander van het gebruik van kernenergie. Hij behoorde tot de mensen die aanwezig was bij de protestacties, zich liet vast ketenen aan de hekken en dergelijke. Toegegeven, in die tijd was er niet zoveel bekend over de gevaren van het op grote schaal voorzien van de energiebehoefte door kerncentrales. Negen jaar jonger dan Bauke ben ik in een andere tijd opgegroeid. De jaren zestig die zijn levensstijl van politiek activisme hebben beinvloed zijn langs mij heen gegaan en ik ben veeleer een telg van de zakelijke jaren tachtig. Mijn eerste politieke herinnering is het “Bestek ’81”, de eerste grootschalige naoorlogse bezuinigingsoperatie in Nederland. Een verharding en individualisering van de maatschappij stond centraal in mijn jeugdperiode.

Getriggerd door de acties van mijn broer, maar met een open blik heb ik daarom aan de Rijksuniversiteit Groningen alle beschikbare stralingveiligheids cursussen gevolgd. Je kunt m.i. tenslotte pas een gedegen oordeel geven over een situatie wanneer je bereid bent een probleem van alle kanten te aanschouwen. Ik mag mijzelf gediplomeerd stralingsdeskundige niveau 3 noemen. Ik denk dan ook dat ik over de gevaren en gevolgen van straling wel iets zinnigs kan zeggen.

Radioactiviteit en straling wordt altijd in verband gebracht met gevaar. Dat is waar, wanneer het op ongecontroleerde wijze vrij komt. Het wordt door veel mensen geassocieerd met een probleem voor de volksgezondheid. Waar bijna niemand het over heeft zijn de voordelen die straling heeft en de medische toepassingen die juist zorgen voor een langer, gezonder en veiliger leven. De meest bekende toepassing van radioactieve straling in de medische wetenschap is ongetwijfeld de bestraling van tumoren als totaalbehandeling, of aanvullend op chemische en chirurgische ingrepen. Tumoren hebben de eigenschap dat ze bestaan uit snel delende cellen, aangestuurd door defecten in het DNA. Bij dit delen moet steeds een volledige kopie van het DNA worden gemaakt. Wanneer door straling extra fouten in het DNA sluipen blokkeert dat in veel gevallen dit kopieerproces. Van cellen in de omgeving wordt door de straling het DNA ook beschadigd, maar voor het normaal overleven van een cel wordt meestal slechts een klein stukje van het DNA gebruikt waardoor normale cellen een grotere overlevingskans hebben na bestraling dan tumorcellen. Een partiele beschadiging van het DNA van een normale cel is daardoor in veel gevallen niet schadelijk voor het functioneren van een cel. Door een goede dosering van de hoeveelheid straling kan worden bereikt dat het DNA van de meeste—zo niet alle—tumorcellen voldoende beschadigd wordt om vermeerdering tegen te gaan, zonder dat de meeste omliggende cellen zover worden beschadigd dat hun functioneren wordt belemmerd.

Straling voor medische behandeling kan op twee manieren worden opgewekt. Een methode is het gebruik van krachtige Rontgenapparatuur. Dat is echter in veel gevallen niet toepasbaar. Vaak worden radioactieve atomen gekoppeld aan een medicijn dat zich op specifieke plaatsen in het lichaam ophoopt. Hierdoor ontstaat een stralingsbron in het lichaam zelf. Met een juiste dragerkeuze kunnen hiermee heel lokaal van binnenuit tumoren worden bestraald.

Om dergelijke radioactieve medicijnen te maken is allereerst een grote bron nodig waarin de radioactieve atomen kunnen worden aangemaakt. Dit is bijna altijd een kernreactor. Een van de best bewaarde geheimen van Nederland is, dat wij zo’n 50% van alle medicijnen voor nucleaire behandelingen in Europa aanmaken in onze Pettense kerncentrale. Voor behandeling is het wenselijk isotopen te gebruiken met een zeer korte halfwaarde tijd. De behandelingstijd kan daarmee worden beperkt, en de patient krijgt slechts gedurende relatief korte tijd een stralingsbelasting te verduren. Voor dergelijke behandelingen, en nieuwe behandelingen met neutronenbestraling moet zeer dicht bij de bron worden gewerkt. Vandaar dat in Petten ook de mogelijkheid is om lokaal te behandelen.

Velen zullen zich nog de discussie herinneren over de neutronenbom, enkele tientallen jaren geleden. Neutronenstraling wordt nu in Petten succesvol toegepast bij de behandeling van bepaalde soorten tumoren met als bijeffect dat het omliggende weefsel niet wordt beschadigd. Wat in de jaren zeventig en tachtig werd gezien als het meest verschrikkelijke wapen uit de menselijke geschiedenis is nu omgetoverd tot een hoopvol middel in de strijd tegen een van de belangrijkste volksziekten.

Radioactieve straling wordt echter niet alleen voor behandeling gebruikt in de medische wereld. Ook voor preventie wordt veelvuldig straling toegepast. Ook hiervan zijn veel mensen niet op de hoogte. Het wordt als vanzelfsprekend ervaren dat verbandmiddelen, wegwerpspuiten, etc. steriel zijn verpakt. Veel van deze producten worden niet gesteriliseerd door verhitting, maar door doorstraling. Met voldoende hoge doses straling van een Cobalt-60 bron worden alle microorganismen gedood, ook bij producten die niet verhit kunnen worden. Doorstraling is zeer effectief als sterilisatiemiddel omdat een product eerst verpakt kan worden en dan pas wordt gesteriliseerd. Dat is bij verhitting vaak niet mogelijk of moeilijker. ⁶⁰Co kan alleen in kernreactoren in voldoende hoeveelheden worden aangemaakt.

Dus de vraag of kerncentrales een positieve bijdrage leveren aan de volksgezondheid durf ik rustig met ja te beantwoorden. Zelfs als er nu in Nederland een grote ramp zou gebeuren vergelijkbaar met Windscale, Harrisburg of Tsjernobyl durf ik nog steeds te beweren dat kerncentrales in Nederland daarna meer mensenlevens gered, dan gekost zouden hebben.

Lammert

Leven in twee werelden geeft soms een zeer interessante kijk op de wereldproblematiek. Vandaag hing ik met mijn vrouw Elmira in Kazachstan aan de telefoon en bespraken we het wereldnieuws—zoals het slechte weer in Europa, een nieuwe zeebeving in de Indische Oceaan en dergelijke. Nieuws dat allemaal via de Russische satellietzenders bij haar de huiskamer binnenstroomt.

Terloops vroeg ik haar of ze ook had meegekregen dat in Oekraïne een nieuwe president was gekozen. Het bleek dat geen enkele Russische televisiezender daar in de afgelopen tijd enige aandacht aan had besteed en ze vroeg mij wie nu de nieuwe president geworden was. Toen ik zei dat dat Joesjtsjenko zei ze: “Dat is toch die man waar het Oekraïnse volk zo tegen is?” Het blijkt, dat—waar wij alleen de oranje demonstraties in Kiev hebben gezien—de Russische zenders vooral aandacht hebben besteed aan de opstanden van de mijnwerkers.

Wie heeft nu gelijk, wat is de ultieme waarheid? Waar is propaganda gevoerd? Het klopt, dat de Westerse media nauwelijks tot geen aandacht hebben besteed aan wat er in de mijnstreek gebeurd is, ondanks dat het hier gaat om een significant deel van de bevolking. Bovendien een deel bevolking die bij een wijziging van de economische structuur van het land harde klappen zal krijgen. Mijngebieden kennen van oudsher een zeer eenzijdige lokale economie. Het sluiten van de mijnen zorgt ongetwijfeld voor grote armoede bij honderdduizenden mensen in die gebieden. Effecten die hier in West Europa ook zichtbaar zijn geweest bij het sluiten van de mijnen in Limburg, Wallonië en Engeland. De wat oudere generatie zal zich ongetwijfeld de verbeten strijd herinneren met maandenlange stakingen in de Britse mijnstreken toen daar sluitingen werden aangekondigd. In Wallonië draait de ecnomie slechter dan in Vlaanderen.

We moeten ons afvragen, of de geleidelijke economische groei die een groot deel van Oekraïense bevolking zal merken na de toenadering tot Europa zal opwegen tegen de enorme terugval die de mensen die de economie de afgelopen jaren deels staande hebben gehouden zullen merken als de mijnen worden gesloten. Naar mijn mening had de Westers media hier meer aandacht aan moeten besteden.

Wat is waarheid en wat is propaganda? Het is mijn mening dat de Westerse media zich in het geval van Oekraïne zich evenveel met propaganda heeft ingelaten als de Russische. Het systematisch de ogen sluiten voor één deel van het probleem is verwerpelijk, zeker voor hen die na de moord op Theo van Gogh zo hoog van de toren geblazen hebben over journalistieke vrijheid. Die vrijheid is allang ingedamd, niet door acties van radicale moslims, maar door de ingeslepen gedachte dat wij hier in het Westen beter zijn en het beter doen dan de rest, en daardoor ook onze omgeving op die manier moeten beoordelen.

We geven te gemakkelijk het voordeel van de twijfel aan hen die gelijk denken als wij, en vergeten die andere mensen, waarmee we ons misschien minder kunnen associëren, maar die daarom zeker niet minder zijn.

Lammert

Economieën die lang in de verdrukking hebben gezeten kennen vaak een bijna ongekende groei zodra de belemmeringen voor die groei zijn verdwenen. Dit is een proces dat we in veel voormalige communistische landen zien. Na de “overname” van de Oost Duitsland door zijn bijna gelijknamige westerbuur zijn er grote hoeveelheden technologie in deze markt gestopt. Oude telefoonlijnen werden vervangen door de nieuwste digitale techniek. Bedrijven konden zelfs niet meer kiezen of ze bij een nieuwe telefoonlijn een analoge lijn of ISDN wilden hebben. ISDN werd verplicht.

Een dergelijke niet geleidelijke groei van technologie en met name infrastructuur in een land kost in eerste instantie veel geld, maar geeft een ongekende voorsprong op de oude economieën waar in het verleden veel geïnvesteerd is in ouderwetsere technologie. Een zelfde effect zien we nu ook in Kazachstan op het platte land optreden.

Vanwege de uitgestrektheid en lage bevolkingsdichtheid van het land zijn televisie en radio distributie altijd een moeizaam punt geweest in Kazachstan. In Zhabagly zijn met moeite vier televisiezenders te ontvangen, maar radio is er in het geheel niet. Daardoor wordt in veel gezinnen de televisie als een radio gebruikt die de hele dag op de achtergrond aan staat. De behoefte aan andere informatiemedia is derhalve groot.

Een trend die daardoor circa een jaar geleden is ingezet is, dat iedereen die zich dat kan veroorloven een sputnik antenn oftwel een schotel in de tuin zet. De wereld wordt hiermee plotseling oneindig veel groter. Het Russische taalgebied strekt van Alaska in het oosten tot aan Polen in het westen en is daarmee geografisch gezien het grootste aaneengesloten taalgebied ter wereld. Dit taalgebied wordt bestreken met vele televisiezenders die—juist vanwege de lage bevolkingsdichtheid—heel effectief kunnen werken vanaf satellietzenders. Daardoor is het niet ongewoon dat je ‘s ochtends naar het lokale nieuws in Wladiwostok zit te kijken, terwijl je ‘s avonds het wereldnieuws krijgt van één van de Moskouse zenders.

De schotel heeft letterlijk de buitenwereld voor veel Kazachen geopend en zo kwam het voor, dat enkele dagen geleden Elmira mij door de telefoon vertelde dat er een berghelling in de VS was ingestort, vele uren voordat het nieuws hier op het journaal was te zien.

Kazachstan ligt voor dergelijke ontwikkelingen om twee redenen op een gunstige geografische positie. Allereerst zoals al vermeld de grote gevariëerdheid van zenders die in de Russische taal in deze regio actief zijn. Daarnaast zijn zij buurland van China en onderhouden daar veel handelscontacten mee. Prijzen van consumentenelektronica liggen daardoor veel lager dan in Nederland. Een digitale satellietontvanger inclusief schotel met een diameter van 1,80 meter—nodig om het zwakke signaal op te vangen dat immers over een heel groot gebied verspreid wordt—is daardoor te koop voor minder dan 100 euro.

Lammert

De devaluatie van de dollar ten opzichte van de euro is ook in Kazachstan niet ongemerkt gebleven. Tot voor circa anderhalf jaar geleden was de dollar onlosmakelijk met de lokale munteenheid tenge verbonden via de wisselkoers 1:150. Eén dollar leverde 150 tenge op, ongeacht de schommelingen op de internationale valuta markt.

De zwakte van de Amerikaanse munt ten opzichte van de Europeese zorgde ervoor dat de koppeling met de tenge uiteindelijk niet meer in stand gehouden kon worden en er ontstond een nieuw fenomeen, de tenge hield de middenkoers aan van de dollar en de euro met een gemiddelde omwisselkoers van nog steeds 1:150. Dus bij een dollarkoers van 135 tenge leverde een euro 165 tenge op.

Ook deze koppeling heeft echter sinds kort geen stand meer kunnen houden. Elmira vertelde dat de laatste koersdaling van de dollar op de internationale markten er voor had gezorgd dat voor een dollar nu nog maar 120 tenge’s aangeschaft konden worden tegen een euro koers van 170 tenge. Het verzoek was dan ook alle eventuele overboekingen van geld en boekingen van toeristen uitsluitend nog in euro’s te doen.

Het is verontrustend te constateren dat een voormalige republiek van de Sovjet Unie een munt heeft die sterker is dan de Amerikaanse dollar, en in staat is om ten opzichte van de dollar in anderhalf jaar tijd een koerswinst van 20% te boeken. Ideeën die bij mensen leven dat de huidige dollar-euro verhouding uitsluitend komt door een sterke euro wil ik hiermee dan ook ontkrachten. Als dat zo zou zijn zou de koers van de euro ten opzichte van de tenge omhoog gegaan zijn, bij stabiel blijven van de dollarkoers. Zeker ook, omdat Kazachstan een olie-exporterend land is waarvan de staatseconomie zijn inkomsten op dit moment voor 30% uit de olieindustrie haalt. Al die olie wordt betaald in dollars dus met een lage dollar ten opzichte van de tenge snijdt de Kazachstaanse overheid zich rechtstreeks in de vingers, tenzij een dergelijke lage dollarkoers noodzakelijk is vanwege internationale koersverhoudingen.

Het is dan ook mijn overtuiging dat de huidige val van de dollar niet het gevolg is van een externe factoren zoals een in de euro verenigd monetair Europa, maar veeleer van een intern probleem in de Amerikaanse economie waardoor de intrinsieke waarde van de dollar structureel omlaag gegaan is.

Met de dollar is nu ook de Russische roebel in vrije val gegaan. Ik wist niet beter of een roebel had ten opzichte van de tenge een wisselkoers van 1:4,8. Deze koers is nu in één maand tijd teruggezakt naar 1:3,8. Dit is overigens minder ongunstig voor de Kazachstaanse economie dan de lage dollarkoers. Sinds 1 januari vorig jaar hebben Rusland, Wit Rusland, Oekraïne en Kazachstan een verdrag gesloten voor vrij verkeer van goederen en personen, vergelijkbaar met de situatie in de Eurpeese Unie. Daardoor hebben Kazachstanen gemakkelijk toegang tot producten uit de Russische markt en zijn importheffingen en procedures opgeheven of in ieder geval vereenvoudigd. De koersdaling van de roebel heeft tot gevolg dat de Kazachstanen met hetzelfde geld meer spullen in Rusland kunnen aanschaffen, wat de welvaart versneld doet toenemen. De Russen zitten uiteraard met het tegenovergestelde effect dat producten uit Kazachstan duurder worden, maar dat is procentueel gezien een kleiner effect gezien de grootte van de economieën en aantal inwoners van beide landen.

Moderne vormen van communicatie zoals internet maken de wereld steeds kleiner.

Veel mensen die voor de eerste keer horen dat ik getrouwd ben met een Aziatische vrouw en dat we daar gaan wonen en niet in Nederland vragen me of dat niet heel ver weg is. Maar ver is een relatief begrip. Toen mensen vroeger naar Canada of Australië emigreerden betekende dat vaak een keuze voor het leven. Contacten met familie en vrienden verbroken of alleen nog maar mogelijk via trage post of peperdure telefoonverbindingen. Ik herinner me dat ik toen ik jong was wel eens in het telefoonboek bladerde en vol ontzag de kosten voor internationaal telefoneren zag. Australië lag twintig jaar geleden rond de 10 gulden per minuut.

Als mensen vragen of het niet ver is geef ik meestal het antwoord dat de aarde rond is en dat waar je je ook bevindt het verste punt nooit meer dan 20.000 kilometer verwijderd is. Er is geen middelpunt, noch in Nederland, noch in Kazachstan. En nu sinds enkele jaren moderne communicatietechnieken hun intrede hebben gedaan zijn er ook geen afstanden meer.

Toen ik in 1997 mijn website begon had ik daar een pagina op staan waarin ik mijn allereerste ervaringen met internet uitlegde, onder andere met onderlinge internationale server verbindingen van 9.600 bits per seconde binnen Europa (Ik spreek nu over de periode 1989-1992 toen nog praktisch niemand wist wat internet was). In de huidige tijd van gigabit netwerken is dit getal bijna onvoorstelbaar maar tot voor enkele jaren geleden niet ongewoon. Pas toen tijdens de internet hype heel veel glasvezels in de grond en zeebodem zijn gestopt om aan de toenemende vraag van datatransmissie te kunnen voldoen kwamen ook de verre punten van de aardbol binnen bereik.

De kabelexploitanten realiseerden zich tijdens de internet hype niet (of wilden dat niet), dat ook moderne communicatie technologie onderhevig is aan de wetten van vraag en aanbod. De gigantische toename in beschikbare capaciteit bracht een direct zakken van de communicatietarieven met zich mee t.g.v. een moordende concurrentie. Eén van de slachtoffers hierin was het bedrijf KPN Qwest, dat zich puur had toegelegd op het beheren van deze grote transmissienetwerken.

Het is zonder meer waar dat de internet hype slachtoffers gekost heeft, niet in het minst bij de kleine belegger die zijn hoop had gevestigd op de steeds stijgende beurskoersen van hiermee geassocieerde ondernemingen. Maar we moeten nu niet klagen dat met het knappen van deze bubbel veel dingen verloren zijn gegaan. Veel geld dat indertijd in deze markt is gestopt is uiteindelijk niet in rook opgegaan en is geïnvesteerd in netwerktechnologie die nu nog grotendeels ongebruikt in de grond of op de zeebodem ligt. Bedrijven die de hype hebben overleefd gaan nu langzaam deze technologie inzetten voor het nut van het algemeen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan KPN die eerst ADSL over geheel Nederland heeft uitgerold en het komende jaar hetzelfde wil doen met digitale televisie. Dergelijke projecten waren nooit mogelijk geweest in een “conventioneel economisch model” waarin de baten tegen de kosten moeten opwegen. De (mis-)investeringen uit het verleden bieden nu de mogelijkheid om dergelijke grote projecten zonder veel extra kosten uit te voeren en daar proviteert uiteindelijk elke eindgebruiker van.

Het overschot aan communicatielijnen over de wereld heeft meer positieve gevolgen. Ondanks dat mijn vrouw op een verre plek op de wereld woont is het mogelijk om met € 0,15 per minuut vanuit Nederland met haar te bellen. Een bedrag dat in geen verhouding staat tot de kosten zo’n 20 jaar geleden en wat alleen het gevolg is van overinvesteringen tijdens de internet hype. Ook internet toegang is in geheel Kazachstan aanwezig en ondanks de grote afstanden doet men ook hier pogingen om internet via ADSL en andere moderne technologieën zoals satellietverbindingen van de grond te krijgen. Het zal niet lang duren of Kazachstan is net zo dicht bij internet als wij in Nederland.

Maar hoe dichtbij is de wereld nu? Vroeger was internet—en daarmee externe informatie—gevoelsmatig ver weg. Je moest met je modem een telefoonnummer bellen en inloggen. Dit kostte al gauw 40 seconden. Daarna zoeken naar de juiste informatie en dat moest snel, want elke minuut kostte geld. Niet alleen voor de telefoonlijn moest betaald worden maar de meeste internet aanbieders hadden ook een prijssysteem op basis van het aantal uren on-line per maand. Pagina’s die een minuut of langer deden om in te laden waren vrij gewoon. Er was zo’n vijf jaar geleden de regel dat als een website binnen 15 seconden zou inladen dat hij dan “snel genoeg” was. Naarmate een website verder weg lag ging het laden langzamer. Heel logisch was toen de gedachte. Dus praktisch gezien was informatie slechts mondjesmaat voorhanden, wilde je de kosten tenminste niet te hoog laten oplopen.

Die tijden zijn veranderd. De meeste mensen die deze pagina lezen zullen hem waarschijnlijk sneller op het scherm hebben gekregen dan binnen 15 seconden. Maar realiseren zij zich wel waar deze pagina vandaan komt? Alle tekst die nu gelezen wordt, en alle foto’s zijn opgeslagen op een server in Arizona in de Verenigde Staten. Toch voelt het dichtbij, omdat de inhoud dichtbij voelt. De fysieke afstanden die de gegevens over de kabel afleggen spelen geen rol meer in het bepalen van de gevoelsafstand tot een onderwerp. Niemand zal nu plotseling stoppen met lezen van dit artikel omdat hij zich realiseert dat het een “ver van mijn bed” verhaal is. De afstand wordt niet primair bepaald door het aantal kilometers, maar door het gevoel, de betrokkenheid van een onderwerp. En dat overbrugt heel gemakkelijk internationale grenzen.

Ook de website van Wild Natures staat in de VS op een webserver. Het was tien jaar geleden nog ondenkbaar dat een reclameuiting voor vakanties in een republiek van de voormalige Sovjet Unie, specifiek gericht op een Nederlands publiek uitgevoerd zou worden vanaf een computer in de VS. Toch is het nu de praktijk en het integreert prima in onze huidige belevingswereld. De meesten zullen zich er zelfs niet eens van bewust zijn. De wereld wordt steeds kleiner en heeft geen middelpunt meer.

Tot slot nog een kleine uitleg waarom ik gekozen heb voor een server in de VS en niet in Nederland. Tot recentelijk heb ik mijn sites volledig gehost in Nederland bij internet provider xs4all; een internet provider voortgekomen uit een hackers groep. Zij hadden in 1999 toen ik deze keuze maakte meer kennis en betere technologie in huis dan andere providers en konden zich daarmee profileren in de markt. Op dit moment is internet echter een massaproduct geworden. Elke aanbieder levert vergelijkbare producten en onderlinge kwaliteit of kennis is veel minder een keuzecriterium. Wel heeft xs4all—en met haar praktisch alle internet aanbieders—verzuimd de winst die ze hebben behaald door snellere technologieën en goedkopere hardware terug te berekenen aan de klant in de vorm van prijsverlagingen of extra faciliteiten. Deze voordelen zijn wel in de VS in de tarieven doorberekend waardoor het daar mogelijk is een website te plaatsen met meer mogelijkheden voor slechts 10% van de prijs in Nederland.

Lammert

De val van het communisme in de voormallige Sovjet Unie wordt door de meeste mensen in het Westen als iets positiefs gezien. Maar weinigen zullen ooit de mensen in de Sovjet Unie zelf gevraagd hebben. Nu ik zo’n anderhalf jaar getrouwd ben met een Kazachstaanse en al een behoorlijke tijd op het platteland aldaar gewoond heb wordt wel duidelijk dat de omwisseling van politiek systeem voor de bevolking niet altijd een vooruitgang is geweest. En denk niet dat het komt omdat Kazachstan een armoedig land is. Het heeft een structurele economische groei van 10% per jaar, vangt per hoofd van de bevolking het meeste geld uit buitenlandse investeringen van alle GOS landen, de munteenheid Tenge is de sterkste in de regio en Kazachstan heeft in de bodem totaal 60% van alle bodemschatten van de Sovjet Unie zitten zoals olie, goud en uranium. Tel daarbij dat door het space shuttle ongeluk alle Amerikaanse en Russische ruimtevluchten vanaf de lanceerbasis Baykonur in dit land worden ondernomen, kunnen we eerder spreken van een potentieel Saudie Arabie, dan van een ontwikkelingsland.

Toch is er met name op sociaal gebied grote achteruitgang geweest sinds de onafhankelijkheid in 1991. Het kapitalistische credo “Wie niet werkt zal ook niet eten” is voor veel van de mensen hier eenvoudig nog te hoog gegrepen. Wanneer je in de Sovjet tijd geen werk had kwam de politie je van huis ophalen om samen werk in de omgeving te zoeken. Telefoon was gratis, in Zhabagly was een centraal badhuis, twee kindercreches, een school en een kippenslachterij die werk bood aan 1400 mensen.

Alleen de school is nog over. Het aantal telefoonaansluitingen is geslonken van 400 naar minder dan 100 en na het faillisement van de kippenslachterij in 1999 werd op de bevolking van 2500 mensen een werkloosheid geteld van 80%. Hierna is een grote trek van mensen naar de grote steden gekomen, waar echter ook niet iedereen op de nieuwe meeeters zat te wachten. Gelukkig is er de laatste jaren een verbetering merkbaar doordat een aantal mensen als forens werk heeft kunnen vinden in Baykonur en in Atyrau in de olieindustrie. Maar dat betekent wel één of twee maanden van huis en dan slechts enkele weken weer thuis.

Wat er van het centrale badhuis en de kindercreches over is valt op beide foto’s te zien. Het badhuis is ontmanteld en is opgekocht als opslagplaats voor tarwe. De kindercreche is volledig met de grond gelijk gemaakt en tot en met de fundering uit de grond gehaald. Alle bouwmaterialen zijn verkocht of ‘s nachts weggeroofd om dienst te doen op andere plekken. Veel vrouwen kunnen niet meer werken omdat ze op de kinderen moeten passen die ze vroeger in de creche konden achterlaten, waardoor het inkomen van veel gezinnen maar moeizaam omhoog gaat.

Lammert