Lammert's Weblog

Dat de huizen bij de overburen lager liggen dan de weg mag bekend zijn. Niet voor niets heeft onze overbuurman maar wat graag ons overtollige puin overgenomen dat weggegraven is op de plek waar op ons bouwterrein het oorspronkelijke huis stond.

Ook het huis ernaast ligt lager. De eigenaar—Elmira’s oom—had voor vandaag een vrachtwagen leem besteld om een aanbouw bij zijn huis te bouwen. Helaas bleken de remmen en stuurmanskunst van deze Kamaz niet optimaal waardoor de vrachtwagen naast de oprit terecht kwam. De lading ging behoorlijk hellen, maar na een aantal uren lukte het toch om weer met alle zes wielen op de weg te komen en het leem op de gewenste plaats te lossen.

Elmira zegt altijd dat ik geen auto nodig heb maar een bulldozer. Daar zit wel een kern van waarheid in. In Nederland was ik in het weekend vaak met mijn auto op pad om nieuwe wegen en bestemmingen te ontdekken, in Kazachstan is dat niet anders. Het enige verschil is de gesteldheid van de wegen. Zodra je van de centrale wegen afgaat is een bulldozer inderdaad vaak gemakkelijker dan een reguliere auto.

Ik heb de beschikking over enkele topografische kaarten van het gebied waar ik woon. Weliswaar zijn de meesten vrij oud—voor het laatst bijgewerkt in de jaren tachtig in de communistische tijd—maar in dit deel van de wereld gaan veranderingen niet zo snel, dus geven ze in het algemeen nog een aardig beeld van de werkelijkheid. Alleen de situatie rond grote steden zoals Shymkent is in de afgelopen twintig jaar ingrijpend veranderd.

Al een tijdje intrigeerde mij een zandweggetje dat was ingetekend door het Karataugebergte ten noorden van Zhabagly. Dit zandpad zou volgens de kaart het gebergte van west naar oost doorkruisen en halverwege de pas Krasne Varota passeren. Voor de mensen die geen Russisch kennen, Krasne Varota betekent Rode Poort.

Het is niet gebruikelijk in Kazachstan dat passen een naam hebben die op een topografische kaart wordt vermeld. Zeker niet wanneer het een pas in een onbelangrijk zandpad betreft. Voldoende aanleiding dus om met de auto vandaag het zandpad af te rijden om te kijken waar deze speciale naam vandaan zou kunnen komen.

Met Elmira en Nathalie achterin zijn we met zijn drieën vandaag het zandpad afgereden. Het eerste stuk van de weg bleek wonderwel vlak. Veel bandensporen wat een teken is van veelvuldig gebruik. Na ongeveer een minuut of twintig rustig rijden en om ons heen fotograferen bereikten we het punt waar het pad steiler omhoog ging. Bovenaan werd al vrij snel duidelijk waarom deze plek de rode poort genoemd wordt. In de top was de weg zo’n vijf meter diep uitgehakt in het rode gesteente, met twee rode wanden langs het pad tot gevolg. Achter de poort daalde het pad scherp naar het dal van de Kulan rivier en vervolgde zichtbaar verder de weg door de Karatau.

We besloten het pad verder te vervolgen. Volgens de kaart zou het mogelijk moeten zijn door te rijden over het pad tot aan de oostzijde van het Karataugebergte. Een ritje van zo’n dertig kilometer. De Kulan rivier bleek geen groot obstakel. Het riviertje heeft ongetwijfeld zijn begin niet ver van de rode poort pas, want er stond nauwelijks 10 centimeter water, een peuleschil voor onze verhoogde Lada.

Het pad werd allengs slechter en minder bereden. Een terreinwagen was misschien beter in zijn element geweest dan onze sedan, want op sommige stukken schuurde vooral onze naar achter overstekende bagageruimte af en toe over de stenige bodem. Ook de achteras kreeg af en toe een tikje mee, maar die is gelukkig volgens Russische traditie lomp en zwaar uitgevoerd en kan een stootje hebben. En reserveonderdelen zijn hier niet zo duur dat het een dure opgave is om af en toe een paar delen van de ophanging te vervangen.

Na een uurtje tuffen, slalommen en af en toe beekjes oversteken bereikten we de oostkant van de Karatau. In de late avondzon hadden we een schitterend uitzicht over het vlakke land erachter. In de verte konden we een dorpje ontwaren dat volgens de kaart Chokpak moest zijn. Het dorpje bleek toen we dichterbij kwamen volledig uitgestorven. Let wel, dit dorp moet niet verward worden met het Chokpak vogelringstation dat in de Chokpak pas zo’n 15 kilometer zuidelijker ligt.

Over de langzaam beter wordende zandweg reden we terug naar de centrale weg van Almaty naar Shymkent. Vlak voor donker waren we uiteindelijk thuis.

We kunnen nu weer een route toevoegen aan de interessante routes die we voor onze gasten hebben wanneer ze een keer een dagje met eigen vervoer op stap willen. Voor een luxe wagen als onze Lada is de route geen aanrader. Zonder veel stuurmanskunst is het geen weg waar je zonder problemen overheen komt voornamelijk vanwege de vele korte steile hellingen en stenen, maar voor mensen met een terreinwagen is het een prima traject.

Niet lang geleden heb ik een foto op de weblog gezet van een Chinese appel die langs de kant van de weg Shymkent-Almaty gekocht is. De appels worden verkocht in de buurt van het plaatsje Mitsjoerin waar in de Sovjettijd grote appelboomgaarden geplant zijn.

Appelbomen kunnen niet zonder water en na het ineenstorten van het Communistische regiem is het irregatiesysteem in het land in verval geraakt. Het gevolg hiervan is dat ondermeer de boomgaarden van Mitsjoerin onvoldoende water krijgen om de appelbomen te laten groeien. In grote delen van de boomgaarden zijn de bomen dan ook verdroogd en afgestorven wat een macaber beeld oplevert.

Morgen hebben we een afspraak bij de Nederlandse ambassade voor de visumaanvraag van Elmira. Bovendien halen we dan de tickets op voor onze vlucht naar Nederland bij het KLM kantoor. Vorig jaar zijn we steeds per trein naar Almaty gegaan vanwege de slechte weg en onze zeer jonge Nathalie. De reparatiewerkzaamheden op het traject Almaty-Bishkek zijn nu echter helemaal voltooid en Nathalie heeft voldoende ervaring in autorijden dat ze zich op de achterbank met mamma niet verveelt. Daarom gaan we voor het eerst in anderhalf jaar weer met de auto naar Almaty.

Met de eigen auto rijden heeft behoorlijk wat voordelen. Ten eerste is de benzine op het traject goedkoper dan de treinkaartjes. Daarnaast reizen we overdag waardoor we meer zien, en is de reistijd korter dan over het spoor, Maar bovenal kunnen we veel gemakkelijker spullen meenemen en hoeven we in Almaty zelf niet met een taxi of bus te reizen. Achter in de kofferbak nemen we behoorlijk wat spullen mee. Kleding, lekker eten en drinken voor onderweg en natuurlijk speeltjes voor Nathalie.

Het traject naar Almaty is langer dan vorig jaar. Door een onbegaanbare brug op het traject Bishkek-Merke moeten we omrijden over Shu. Volgens de kaart is de omweg zo’n 25 kilometer dus dat valt nog wel mee. In Shu is weinig te doen. Het is een vervallen stadje dat als we er doorheen rijden niet veel groter blijkt dan Zhabagly en het is voornamelijk bekend van de drugsteelt. Daar hebben we echter geen last van. Wel last hebben we van de horden vliegen die in dit gebied op onze voorruit uitelkaar spatten. Gelukkig rijden we oostwaarts van de zon af, maar wanneer we morgen terugrijden zal het ongetwijfeld het zicht beinvloeden.

Wegen in Kazachstan zijn lang en recht met slechts hier en daar een orientatiepunt. Daardoor ontstaat er nogal eens zoiets als wat in goed Nederlands polderblindheid wordt genoemd.

Een treffend voorbeeld van het gevolg van polderblindheid zien we op de weg tussen Merke en Shu. In een scherpe bocht bij een dorpje heeft een MAN truck met oplegger de buitenbocht genomen en is van het talud gevallen. Een collega vrachtwagen staat erbij, gezien de MAN truck waarschijnlijk van dezelfde vervoersfirma. Omgevallen vrachtwagens zien we trouwens vrij veel in Kazachstan. De in het algemeen veel te zware lading, slechte remmen en soms onverwachte wegomstandigheden geven veel meer aanleiding tot dergelijke ongelukken dan in Nederland. De commotie is ook minder. Waar een omgevallen vrachtwagen in Nederland vaak tijdens de verkeersinformatie wordt omgeroepen krijgt het in Kazachstan slechts zelden enige aandacht. Zelfs de lokale politie komt vaak maar even kijken om dan vervolgens weer bezig te gaan met belangrijker dingen, zoals geld aan automobilisten vragen die volgens de radardetector te hard gereden hebben.

De laatste keer dat we het traject naar Almaty hebben gereden was bijna de volledige weg tussen Bishkek en Almaty op de schop. Vele kilometers moesten we over provisorisch aangelegde zandpaden rijden en op de stukken die wel klaar waren was vaak de maximum snelheid maar vijftig kilometer per uur. Die tijden zijn echter voorbij. Op het traject ligt nu een weg volgens Europeese kwaliteitsnormen. Op de stukken die door de heuvels en bergen lopen is veel werk besteed om de hellingen zo gelijkmatig mogelijk te laten verlopen. Vele tonnen steen en zand zijn verplaatst om een zo gemakkelijk mogelijke weg aan te leggen. Wat dat betreft is er behoorlijk wat verbeterd. Kostte het traject van zo’n 200 kilometer een jaar geleden bijna net zoveel tijd als het traject van meer dan 400 kilometer van Bishkek naar Zhabagly, tegenwoordig is het in een vloek en een zucht gedaan.

In Almaty is de chaos echter groter dan ooit. De welvaart die er in de stad heerst zorgt ervoor dat er steeds meer mensen een auto kunnen betalen. De wegen zijn in de Sovjettijd al breed uitgevoerd, maar zelfs de vier rijstroken per richting op de doorgaande trajecten in de stad zijn nu volledig dichtgeslibt. Almaty kent niet zoals vele andere steden een ringweg circulatie, dus alle verkeer moet zich door een aantal hoofdstraten in de stad zelf persen. Daardoor kost het toch nog meer dan een uur voor we van de rand van de stad het vliegveld in het noorden bereikt hebben waar we bij baboeshka de nacht gaan doorbrengen. Om half acht ‘s avonds zijn we op de plek van bestemming aangekomen. De auto kunnen we voor één nacht stallen voor 100 Tenge bij het luchthaven hotel. Voor die prijs (65 eurocent) hoef je bij Schiphol niet meer te proberen een parkeerplaats te bemachtigen.

Voor ik het hoongelach wil horen van de mensen die altijd al gezegd hebben dat een Lada geen auto is en elke 100 kilometer een onderhoudsbeurt behoeft allereerst een stukje historie.

Twee jaar geleden hebben we onze Lada gekocht bij de Lada dealer in Shymkent. Bij de eerste onderhoudsbeurt na 2500 kilometer hebben ze daar vergeten de vetdop van de wielnaaf van ons wiel linksvoor terug te plaatsen. Daar kwamen we pas na een paar dagen thuis achter waardoor we een behoorlijk aantal kilometers met open wiellager hebben gereden. We hebben uiteraard direct een nieuwe dop geplaatst, maar in de dagen ervoor heeft zich ongetwijfeld zand in het vet gemengd. Vandaag in de buurt van Sastobe was het zover. Tijdens het langzaam bergop rijden achter een volgeladen Kamaz hoorden we een metalig gekraak. Toen we de auto aan de kant van de weg stopten bleek dat het wiellager het na meer dan 50.000 kilometer zandhappen begeven had.

Dit was duidelijk niet gepland. We wilden vandaag eigenlijk naar Shymkent om de nodige inkopen te doen voor Nathalie’s verjaardag morgen. De ANWB kennen ze hier niet en voor acuut onderhoud ben je in het algemeen aangewezen op je eigen vindingrijkheid. Doorrijden met het kapotte wiellager zou in principe nog kunnen, maar je weet nooit wat je dan nog meer beschadigt. Bij het verwijderen van de vetdop blijkt het niet verder rijden een goede keuze. Door de wrijving van het kapotte lager staat het lagervet te koken. De dop schiet er als een champagnekurk met een knal af en vliegt meer dan een meter weg. We hebben indertijd niet voor niets voor een Lada Zhiguli gekozen. Van dit model rijden er talloze exemplaren in onze regio rond en in elk zichzelf respecterend dorp zit wel een reparatiebedrijfje en onderdelenwinkel waar we met onze auto terecht kunnen. Vanaf de plek waar de auto gestrand is, is de dichtstbijzijnde plaats Bellawodda, de plaats waar wij ook het reguliere onderhoud doen.

Elmira blijft met Nathalie bij de auto achter—die we lekker in de schaduw van één van de schaarse bomen hebben geparkeerd—en ik ga met Ruslan die toevallig mee was om onderdelen voor de tractor te kopen op weg.

Vervoer vinden is nooit een probleem in Kazachstan. Vele chauffeurs zijn blij om een paar centen bij te verdienen door lifters op te pikken en bovendien is op het traject Zhabagly Shymkent bijna één op de tien voertuigen een minibusje. Na enkele minuten aan de kant van de weg te hebben gestaan worden we door zo’n minibusje opgepikt. De chauffeur weet een goede onderdelen winkel in Bellawodda en na een minuut of twintig rijden worden we daar keurig voor de deur afgezet. 200 Tenge kost het ritje voor ons gezamelijk, dus nog geen anderhalve euro.

Wiellagers voor de Lada blijken hier inderdaad op voorraad te liggen. Gelukkig zijn het Russische. De Chinese varianten die ook hier en daar te koop zijn hebben vaak een levensduur die uitgedrukt kan worden in weken. Russisch materiaal komt qua levensduur in de buurt van reguliere Westerse merken. Samen met een tube Lithium-vet zijn we 750 Tenge kwijt ofwel 5 euro. Tenslotte hebben we voor de inwendige mens ook nog wat nodig, het is tenslotte bijna 35 graden. Met een fles Sprite en de onderdelen lopen we terug naar het centrum van het dorp waar een busstation is. Ook taxi’s naar de omliggende dorpen staan hier meestal de wachten. Na wat rondvragen vinden we een chauffeur die ons terug wil brengen naar de plek waar onze auto staat. Voor 500 Tenge belanden we een dik kwartier later op de plek waar Elmira nog steeds met Nathalie zit te wachten. Gelukkig was een tankstation vlakbij waar Elmira in de tussentijd ook drinken en wat te eten heeft gekocht.

Om een wiellager te wisselen heb je normaal een pers nodig om het oude lager netjes uit te persen en het nieuwe lager aan te brengen. We sjouwen veel mee aan gereedschap in onze kofferbak, maar een mobiele pers zit daar nog niet bij. Goed geproportioneerde tikken met een hamer doen echter ook wonderen en na een uurtje sleutelen, schoonmaken en monteren beschikt onze auto over een nieuw geluidloos en spelingsvrij wiellager.

Het is inmiddels bijna zes uur en de markt in Shymkent is al afgelopen. De supermarkt is elke avond tot negen uur open en daarom rijden we toch maar door naar Shymkent om in ieder geval de meest noodzakelijke spullen te kopen. Morgen op de verjaardag van Nathalie zullen we nog een keer moeten voor de laatste zaken en natuurlijk de taart.

Ik heb het al eerder gezegd, Elmira en ik zijn gigantische rommelmakers. Een tijdje geleden hebben we besloten daar wat orde in te brengen door een kast of commode te kopen. Een geschikt exemplaar hebben we echter nog niet gevonden. Vandaag zijn we weer op pad gegaan.

Goede meubelzaken in Kazachstan zijn moeilijk te vinden. De meubels van Kazachse origine zijn zeer slecht van kwaliteit. Daarnaast zijn er meubels uit Italië te koop waar de prijs/prestatieverhouding helemaal zoek is. Gelukkig komen er langzamerhand ook winkels die inspelen op de groeiende middenklasse in het land. Betaalbare maar kwalitatief goede meubels.

Een opkomend merk in Kazachstan is BRW, afkorting voor Black, Red, White. Dit meubelbedrijf met productielokaties in ondermeer de Oekraine en Polen levert bouwpakketten voor meubels in allerhande stijlen. De bouwpakketten zijn goed verzorgd en van kwalitatief uitstekend materiaal. De meubels worden niet alleen in Oostblok landen verkocht, maar bijvoorbeeld ook via Cash en Carry verkoop in Canada. De slimme opzet van het bedrijf is, dat meubelwinkels de meubels via een soort tupperware programma kunnen krijgen. Enkele showmodellen worden gratis geleverd voor de showroom; wanneer een klant een meubel koopt kan die worden afgehaald bij het centrale magazijn van BRW. Op die manier hoeft een meubelzaak niet te investeren en kan BRW gemakkelijk een groot aantal verkooppunten in een stad creëren.

Vandaag zijn we bij een meubelzaak geweest waar ze BRW meubels verkopen. Ons oog viel op een commode van 150 centimeter breed met acht laden. Voldoende om veel spullen in op te bergen. De commode is er eentje uit de Kent serie. Nostalgisch aandoende meubels, maar wel van moderne materialen zoals MDF en kogelgelagerde laden. Uiteindelijk hebben we er daarom maar een exemplaar van gekocht.

Stroomvoorziening in Kazachstan is niet zo vanzelfsprekend als in Nederland. Vandaag is voor de tweede keer de stroom uitgevallen. Gisteren hebben we een etmaal zonder stroom gezeten, hopelijk duurt het vandaag korter. Gisteren is in de loop van de ochtend is het hele dorp van het net afgesloten en pas vanochtend werd de spanning opnieuw aangeschakeld. Een etmaal is te overleven maar wel lastig. Het vlees in de diepvries blijft gedurende die tijd gelukkig wel bevroren. De koelkast kan de lage temperatuur niet zolang vasthouden, maar daar ligt meestal niet zoveel bederfelijke waar in. Ook de elektrische boiler kan een etmaal zonder stroom overleven wanneer we een beetje rustig aan doen met warm water gebruik.

Lastig is het echter ‘s avonds. Kazachstan is voor het tweede achtereenvolgende jaar niet omgeschakeld op zomertijd waardoor het ‘s avonds vroeg donker is. Rond acht uur gaat de zon onder en om half negen is de schemering goeddeels overgegaan in de nacht. Gelukkig hebben we redelijk wat materiaal om ons ook in die donkere periode van licht te voorzien. Kaarsen zorgen voor de sfeerverlichting, een paar zaklantaarns op oplaadbare penlights zijn handig om naar de WC te gaan en het kippenhok af te sluiten. Maar voor de verlichting van de kamer waar wij werkelijk zitten hebben wij een Coleman benzinelamp. Deze lamp heb ik in Nederland gekocht en is eigenlijk bedoeld om wanneer toeristen de bergen in gaan en in één van de onderzoekshuizen in het Aksu-Zhabagly natuurreservaat de nacht doorbrengen daar voor licht te zorgen om bij te koken en te eten. Nu doet de lamp dankbaar dienst als hoofdverlichting bij het koken en avondeten bij ons thuis. De lamp werkt op benzine. Op een tankje vol kan de lamp ongeveer vijftien uur branden, wat neerkomt op een paar centen benzine per uur. Het licht dat er af komt is vergelijkbaar met het licht van een 100 Watt gloeilamp. Fel wit, zonder flikkeringen of andere problemen. Het enige wat je continu hoort is het geruis van de benzine in de vergasser. Zelfs met de aromatische benzine die ze hier in Kazachstan gebruiken is er nauwelijks sprake van stank.

Voor mensen die ver op pad gaan waar de reguliere elektrische of op gastankjes werkende lampen niet meer voldoen kan ik zeker een Coleman benzinelamp aanraden. Het geeft het comfort van elektrisch licht op de meest onherbergzame plaatsen. Een gebruikte lamp is misschien wel wat lastig in het vliegtuig mee terug naar huis te nemen. Ik vermoed dat de meeste vliegtuigmaatschappijen problemen hebben met bagage waar nog een restant benzine in kan zitten.

Na de voorbereidingen van de afgelopen dagen gaan we met onze auto voor groot onderhoud. De eerste stop is in Bellowodda. In dit dorp zit een goede garage bemand door Oezbeken. Oezbeken zijn in het algemeen gewend om harder en nauwkeuriger te werken dan Kazachen. Dat laatste volk houdt meer van handelen en van hot naar her vliegen. Vergelijk het maar een beetje met het verschil tussen de Duitsers en de Nederlanders. Zeker wanneer je zoals ik zowel in Nederland als in Duitsland gewerkt hebt dan herken je het mentaliteitsverschil.

De olie wordt hier ververst en de auto wordt gecontroleerd op gebreken aan het onderstel, de remmen en dergelijke. Naast de algemene garage is een uitlijncentrum. Hier bevindt zich een heuse gecomputeriseerde uitlijninstallatie. Ooit gekocht in Duitsland en hier naartoe getransporteerd en ik ben elke keer weer verbaasd dat de besturingscomputer die naar schatting tussen de 15 en 20 jaar oud is het nog niet begeven heeft. De installatie maakt gebruik van laseruitlijning waarbij de uitlijning van alle vier wielen gelijktijdig gemeten kan worden. Omdat onze Lada een starre achteras heeft, hoeven echter alleen de voorwielen uitgelijnd te worden.

Uitlijnen is een zeer zinvolle bezigheid in Kazachstan. Door de vele kuilen en stenen loopt een auto na 10,000 kilometer gegarandeerd niet meer rechtuit wanneer tijdens het rijden het stuur losgelaten wordt. Na een bezoek aan dit uitlijnstation rijdt onze auto elke keer echter weer kaarsrecht.

Vervolgens gaan we langs de aftomoika. Voor wie ons kent, Elmira en ik mogen dan uit verschillende culturen komen, op één punt zijn wij absoluut gelijkwaardig. Namelijk waar het gaat over het maken van rommel. Onze auto ziet er altijd uit als een zwijnestal met rondslingerende lege sinaasappelpakken, koekjes, en wat er maar meer aan rommel in een auto kan ontstaan. Door onze veelvuldige ritten op zandpaden mag ook de buitenkant wel eens een schoonmaakbeurt hebben.

Wasstraten zoals in Nederland hebben ze hier niet in dit deel van Kazachstan maar wel aftomoika’s, plekken waar je auto met de hand helemaal wordt schoongemaakt. Tweeëneenhalve euro kost het om onze auto weer in bijna nieuwstaat te krijgen. Bijna een uur zijn twee mannen bezig met wassen, stofzuigen en uitkloppen. Het lijkt weinig geld, maar in verhouding tot ander werk hier is het een gouden baantje. Uiteraard wordt ook deze aftomoika bemand door Oezbeken. Na de wasbeurt kunnen we weer zonder ons te schamen aan het verkeer deelnemen.

De derde stop is in Sastobe bij de tuner. Ook dit is geen Kazach maar een Rus. Het is verbazend hoeveel specialistische functies hier in Kazachstan nog steeds door mensen worden bekleed die geen etnisch Kazachse achtergrond hebben. Zoals gezegd, Kazachen houden meer van handel en praten dan van werken. Dat geven ze zelf trouwens ook toe. Het is misschien juist wel de reden dat de economie van Kazachstan er zo positief voor staat.

Deze Rus heeft zich volledig gespecialiseerd in het afstellen van carburateur motoren. Kleppenstellen, verdeler en contactpunten afstellen en de carburateur afregelen behoren tot zijn werkgebied. Wat mij elke keer opvalt is het instrumentarium dat hij bezit. Kleppenstellen—of beter het afstellen van de speling tussen de nokkenas en de inviduele klepstelen of klepstoters—gebeurt op praktisch alle plaatsen met een voelermaat, een dun stukje metaal van een bekende dikte dat in de speling wordt gestoken om te voelen wat de afstand is. Deze Rus heeft echter een speciaal meetsetje speciek voor Lada’s waarbij een meetbrug boven de kleppen wordt geschroefd. Een meetklokje geeft vervolgens in honderdsten van millimeters de werkelijke speling aan. Ook tijdens het vastdraaien van de contramoer blijft zoals op de foto te zien is de speling op het meetklokje zichtbaar, waardoor het geheel met precies de juiste speling gefixeerd kan worden. Een voelermaat wordt tijdens het vastdraaien van de contramoer verwijderd, waardoor een eventueel wijzen van de speling tijdens het vastdraaien niet opgemerkt wordt.

De verdeler en carburator worden elke onderhoudsbeurt volledig gedemonteerd en in de werkplaats schoongemaakt en volgens fabrieksspecificaties afgesteld. Geen gedraai en gefriemel om op het gehoor de motor af te stellen. Nee, het belangrijkste gereedschap van deze Rus is zijn set meetklokjes. Alleen de fijnafstelling van het stationaire toerental en brandstofmix gebeurt met draaiende motor.

Na het afstellen rijdt de auto weer als nieuw met veel trekkracht en laag benzineverbruik.