Lammert's Weblog

De veerboten die tegenwoordig naar de Waddeneilanden varen zijn groot en ruim opgezet. Onder het autodek van de boot naar Schiermonnikoog bevindt zich een grote salon met restaurant. Nathalie vindt het allemaal maar wat interessant, en probeert hier op de tafel te klimmen om alles nog beter te kunnen zien.

Kleine kinderen zijn altijd handiger dan je denkt. In Nederland hebben we een douche waarvan het afvoerputje niet altijd het water goed doorlaat. Het deksel sluit de afvoer teveel af waardoor het water op de douchevloer blijft staan Daarom ligt vaak het deksel van het putje er naast. Dat is een situatie die ik in mijn 38 jaar niet anders gewend ben.

Voor Nathalie is dit echter interessant en leuk om te ontdekken wat er mee kan. Vandaag heeft ze geprobeerd een klein plastic flesje in het afvoerputje te stoppen en met succes. Het flesje paste precies door de opening en door de eerste bocht. Pogingen om het flesje og naar boven te werken mislukten, het was al te ver doorgeschoten.

In de doucheafvoer zitten nog twee extra bochten en waarschijnlijk is het flesje nu in één van de twee klem blijven zitten want het flesje is nog niet doorgespoeld tot in het putje in de tuin. Het water stroomt nog goed door, dus we laten het maar even zo. Als het water moeilijker weg wil of het weer weer wat beter wordt om buiten met water te spelen kan er altijd nog van buitenaf een tuinslang in om het flesje weer naar boven te spuiten tot aan het doucheputje.

Eén van de gewenste uitbreidingen bij de boerderij van mijn schoonouders is het aanleggen van een waterleiding naar de boerderij. Tot nu toe wordt gebruik gemaakt van oppervlaktewater uit een riviertje en dat is wel schoon, maar niet ideaal. Zeker ‘s winters is de wateraanvoer minimaal.

Op zo’n 750 meter afstand van de boerderij zit echter aan de rand van het natuurreservaat een bron. Het is een kleine bron, maar voldoende om de boerderij en eventueel het nabijgelegen wachthuis van het natuurreservaat van stromend water te voorzien. Omdat het een ondergrondse bron is, is het water constant van temperatuur, een graad of tien, ook in de winter. Daardoor is het het ideale punt om een waterleiding te beginnen. Met de directie van het natuurreservaat is al overeenstemming bereikt over het gebruik van de bron.

Een probleem is echter om de goede leidingdiameter te bepalen. 750 meter is geen kort stukje en metalen of plastic buis is duur. Bij een ijzeren buis—koper wordt voor dergelijke zaken niet toegepast in Kazachstan—zit je bovendien met corrosie waardoor de binnenwand van de leiding ruw wordt en daarmee de leidingweerstand hoger. Het is niet triviaal om de gewenste diameter te berekenen, zeker niet als de stroming turbulent is wat bij kleinere diameters ongetwijfeld het geval zal zijn. Gelukkig zijn er websites waar deze formules—inclusief de correctiefactoren voor turbulente stroming en ruwe wandoppervlakten—on-line voorkomen. Eén van die websites is EFunda. Ik heb hier alle ontwerpeisen ingevuld. De valhoogte is 35 meter wat resulteert in een uitgangsdruk van 3,5 bar. Ik ben uitgegaan van een minimaal gewenste einddruk van 1 bar. Die laatste bar valt wel over kranen dunne leidingen in huis en dergelijke. De resultaten waren als volgt:

We zien dat bij een gladde buis de overstap van 20 naar 25 mm bijna een verdubbeling van de opbrengst oplevert. Dat is echter maar schijn. Composietleidingen met een gladde polyetheen binnenlaag zijn bij ons alleen te koop met een binnendiameter tot 20 mm. Daarboven zijn we aangewezen op metalen buizen die roesten en waarvan naar verloop van tijd het oppervlak ruw wordt. De ruwheid van 1 mm waar ik vanuit ben gegaan klinkt wel hoog, maar is niet ongewoon voor de buizen die hier worden toegepast. Dat betekent dat na een aantal jaren gebruik de metalen leiding van 25 mm terugzakt naar ongeveer dezelfde opbrengst als de dunnere composietleiding. Ondanks dat de binnendiameter hoger is zorgt het ruwe oppervlak voor zoveel turbulentie dat de netto opbrengst toch niet veel hoger is dan bij een dunne gladde buis.

Een interessante conclusie. Als de opbrengst van 13 liter per minuut voldoende is—gezien het huidige watergebruik denk ik eigenlijk van wel—dan is de composietleiding zeker te prefereren boven de ijzeren buis. Bij hogere gewenste opbrengst is 32 mm een ideale diameter. Zelfs als de wand behoorlijk is aangetast door corrosie en daarmee ruw is geworden levert een dergelijke leiding over 750 meter bij een hoogteverschil van 35 meter nog een opbrengst van 30 liter per minuut met een druk bij het tappunt van 1 bar.

Soms heb je in een huwelijk wel eens een geheimpje. Zo heb ik Elmira nooit verteld dat ik vrij goed uit de voeten kan met kleurpotloden. Ze heeft bij mij in de kast wel een grote doos met kleurpotloden gezien van het Zwitserse professionele merk Caran d’Ache, maar nooit gevraagd waar ik die voor aangeschaft had.

Die doos kleurpotloden heb ik al meer dan twintig jaar. Aan het eind van mijn schoolperiode op de middelbare school heb ik ermee een kopie gemaakt van het schilderij De Nachtwacht van Rembrandt. De tekening is daarna aan de middelbare school Het Stellingwerf College in Oosterwolde in bruikleen gegeven en hangt daar sindsdien in het trappenhuis.

Vandaag was de reunie ter gelegenheid van de bijna voltooiiing van de nieuwbouw en samen met Elmira ben ik op zoek gegaan naar de tekening. Afgezien van een scheur in het glas is de staat van de tekening nog steeds uitstekend. Ook de gevoelige rode kleuren die gemakkelijk verbleken door UV ligt hebben nog dezelfde uitstraling als twintig jaar geleden toen ik de tekening heb gemaakt. Elmira wilde pas geloven dat het mijn tekening was toen ze achterop de lijst mijn naam en adres zag staan.

Vandaag was de reünie van de voormalige middelbare school RSG Ooststellingwerf—nu hernoemd tot Stellingwerf College—waar ik zes van mijn kostbare jaren heb doorgebracht. De opkomst uit mijn klas was laag, maar niet onverwacht. Door de deelnemerslijst die door de organisatie op internet werd bijgehouden had ik van te voren al een goed beeld van wie ik mogelijk tegen zou kunnen komen. Bovendien ging het hier natuurlijk ook niet om een echte klassenreünie, maar om een reünie georganiseerd vanwege de naderende sloop van de voormalige schoolgebouwen. Als iedereen van de afgelopen vijftig jaar schoolhistorie zich had aangemeld zouden daarmee de drie lokaties veel te vol zijn geweest.

Mijn plan was echter niet om veel mensen van vroeger tegen te komen—daarvoor is internet een veel geschikter medium gezien het aantal mensen uit mijn verleden waarmee ik via mijn weblog en email nu contact heb—maar om aan Elmira te laten zien op welke plek ik vroeger op school heb gezeten. Zij was dan ook één van de zeer weinige partners die meegekomen was op deze dag. Een goede gelegenheid om onze schoolsystemen te vergelijken en daarbij een blik in mijn verleden toen Elmira nog een kleuter was. De indruk van Elmira was goed. Vergelijkbaar met de scholen in Kazachstan en Rusland die zij had bezocht en daarom geen reden om nu al voor Nathalie voor een school in Nederland of in Kazachstan te moeten kiezen.

Een niet te missen onderdeel van de reünie waren de praktische scheikunde experimenten gegeven door de scheikundeleraar Hans Welle, bij velen mogelijk beter bekend als lokaal VVD prominent. Al in mijn tijd werd de explosieve kracht van natrium getoond door het in papier omwikkeld in de vaart vlak bij de school te gooien. Om dit nog één keer mee te maken had de reüniecommissie het voor elkaar gekregen dat Hans gedurende de middag een aantal van deze experimenten zou doen.

Voor wie het niet weet, Natrium is een metaal dat sterk met water reageert. Tijdens deze reactie ontstaat natriumhydroxyde en waterstofgas. De reactie verloopt als volgt:

De reactie is sterk exotherm waardoor er zoveel hitte ontstaat dat na een aantal seconden borrelen—waarbij zichtbaar het papieren omhulsel door het gevormde waterstof bol gaat staan—het geheel gaat branden. Aan eind spat het geheel met een klap uit elkaar, getuige de foto.

Je kunt van Nathalie veel zeggen, maar niet dat ze gebrek heeft aan knuffeldieren. Hier is ze bedolven onder de knuffels die ze in Nederland tot haar beschikking heeft.

Donkerbroek heeft een kleine speeltuin met ondermeer schommels en een glijbaan. Nathalie is zelf nog wat klein om van de glijbaan af te roetsjen, maar samen met mamma is het een heerlijk tijdverdrijf.

Tijdens de voorgaande bezoeken aan Nederland hielp Elmira pake Siep met het voeren van de konijnen. Dat is tegenwoordig niet meer nodig. Nathalie is amper een jaar, maar helpt al volop bij het voeren van de dieren. Het voer wordt netjes met handjes vol in de ruif gedeponeerd. Uiteraard moet het knuffelkonijn ook mee zodat die kan kennismaken met zijn levende broertjes.